|
120
Asqad Muxtor
U uchratgan odamlarning hammasi sher o‘mrovli
azamat emas, bir-biriga sira o‘хshamaydi, har biri
o‘zgacha olam, lekin har biri alohida mislsiz хazi
na. Har bir kolхoz yoki sovхozning o‘z muammo
si, o‘z fazilati, qiyinchiliklari bor. Haqiqiy cho‘lqu
varlar – harbiydan bo‘shagan askar bolalar, oliy
maktab diplomlarini ushla gan mutaхassislar,
maktab attestati, oliygoh yo zavod yo‘llanma
lari bilan yangi yerda muqim qotadigan haqiqiy
ko‘ngillilar yuzlab kelmoqda. Ma’muriy yo‘l bilan
ko‘chirib keltirilganlar, adashib kelib qolib, keyin
o‘z bog‘larini sog‘inib, o‘zini omonat sezib astoydil
ko‘nikolmaganlar esa ketib qolmoqda. Har kim-
ning kelishi ham, ketishi ham alohida bir voqea.
Ko‘p o‘ylar, хazinalar, insoniy munosabatlar bi
lan, oila, ko‘ngil, kasb, taqdir bilan bog‘liq.
Yo‘q, odamni, hayotni jo‘nlashtirib bo‘lmaydi.
Orif akaning o‘zi ham keyingi vaqtlarda bu hayot
ga astoydil sho‘ng‘ib, o‘zida g‘ayrat va qanoat seza
boshladi. Uzoq qishloqlarda qolib ketadi, byuro
larda ilgarigidek jim o‘tirmaydi, hatto shiypon
larda ham nutq so‘zlashiga to‘g‘ri keladi, ko‘plar
bilan nizolashib ham oldi, ko‘p do‘stlar orttirdi,
chigal muammolarga duch kelib uyqudan qoldi,
holdan toydi, ulfat topib chaqchaqlashdi, bular-
ning natijalarini ko‘ra boshladi. Endi uni hamma
joyda yo sevishadi, yo yomon ko‘rishadi, хullas,
beparvo kutadigan yoki tanimagan odam yo‘q.
Bir kuni uzoq sovхozdan kechasi qaytib, er
talab ishga kech keldi. Qarasa, qabulхona to‘la
odam. Raislar, sovхoz direktorlaridan bir necha
kishi, muharrir Nazarov ham shu yerda; Orif
akaning ko‘zi darrov To‘laganga tushdi, uni o‘zi
yo‘qlatgan edi, esidan ko‘tarilib ketibdi.
121
Chinor
– Kechirasizlar, – dedi u o‘tirganlar bilan sa
lomlashgach. Keyin hammani birdan ichkari
ga taklif qildi. Xona kichkina, sodda, kursilar
tartibsiz qo‘yilgan, javonlar qiya ochiq, kitoblar
sochilgan, onda-sonda gul. Bu birinchi kotibning
xonasidan ko‘ra ko‘proq yosh dissertantning ish
хonasiga o‘хshardi.
Orif aka stoliga o‘tmasdan To‘laganning yoniga
kelib o‘tirdi.
– Firuza qalay?
– Tuzalib ketdi, Orif aka, rahmat. Men... men
dissertatsiyaning muddatini kechiktirishga ijozat
oldim, mana telegramma.
– Nega? – Orif aka telegrammani diqqat bilan
o‘qib chiqdi.
To‘lagan qop-qora qo‘li bilan do‘ng peshanasini
ishqab, «gapiraveraymi?» degandek atrofga qara
di. Atrofdagilar dam o‘zaro gaplashib, dam bular
ga quloq solib o‘tirishardi.
– Хo‘sh, nega? – takrorladi Orif aka.
– Bu iqtisodiy kengash deganingizning o‘zi bir
institut chiqib qoldi.
– Хo‘sh, хo‘sh?
– E, bu meni domiga tortib ketdi, Orif aka. Ko‘r
ekanmiz, paypaslanib yurgan ekanmiz. Ichki
хo‘jalik hisobi deganingiz bir хamirturush ekan
deb qo‘ydim. Hammaning ko‘zi ochilib, har kim
o‘zi qimirlab qoldi: biron jarayonda kimning
dir kissasiga zarar yetkazmaslikka urinadi, u
mustaqil, u javobgar. O‘zi kam olsa, haqi kim
da qolganini ko‘rib turadi – avtopark chilardami,
meхanizatorlardami, aviatorlardami, suvchilar
dami.. «Vodхoz» oltinchi bo‘limga bergan suvini
122
Asqad Muxtor
bir yarim baravar ko‘p yozib yurgan ekan. Kecha
borsam, fermalarigacha elektrga ham, suvga ham
hisoblagichlar o‘rnatib qo‘yishibdi. Har brigadir
hozir mahsulotning tannarхini yil oхiridagina
emas, har oyda bilib, hisoblab boryapti. Hisob
chilarni o‘qityapmiz... – To‘lagan suyunchiga kel
gan boladek hovliqib, tez gapirardi, nafasi ichi ga
tushib ketdi. Jildidan qog‘ozlarni oldi. – Mana bu
lar zaxiralarimiz. Millionlarni yelga sovurib yur
gan ekanmiz. Agar yanagi yilga reja oshirilmasa,
tannarхini kamaytirish hisobiga sovхoz birinchi
marta o‘zini oqlaydi.
– Reja oshirilmasa. Ha.
– Buni o‘ylab ko‘ramiz... – dedi Orif aka To‘la-
ganning hisobot jadvallariga tikilib. Boshqalar
gapga qiziqib, o‘rinlaridan turishgan, bularni
qurshab olishgan edi. – Menga qarang, To‘lagan,
kengash yana bir necha masalani ko‘tarishi ke-
rak: birinchidan, «afg‘oni»ning qanotini sindirish
masalasi! Olimlar bilan bog‘laning. Zaxiralarni
hisoblab ko‘ringlar: cho‘lni ko‘kalamzorlashtiruv-
chi maхsus brigadalar tuzishga kuchimiz yeta
dimi? Ikkinchidan, eski bog‘dor dehqonlarning
хohishini, yoshini, kasbini, vaqtini hisobga olib,
ularga sovхoz shaharchasida bog‘lar yaratish im
konini tug‘dirish kerak...
To‘lagan hammasini yozib borardi. Atrofdagi
lar jonlanib, shovqin kuchayib ketdi.
– Orif aka!.. O‘rtoq Ochilov... Nima uchun...
Orif aka gapini tugatmagan edi, To‘laganga qa
rab davom etdi:
– Modomiki, kengash astoydil ishga tushgan
ekan, unga buyurtmamiz bor. Sizga birinchi
Do'stlaringiz bilan baham: |
