|
Tushuntirish xati - ish yoki o‘qish jarayonida shaxs tomonidan sodir etilgan ayrim intizombuzarlik holati va uning sababi ko‘rsatilgan rasmiy ish qog‘ozi hisoblanadi. Tushuntirish xati rahbar talabi bilan aniq va ixcham tarzda yoziladi, dalillar bilan izohlanadi, qo‘shimcha asoslov hujjatlari bilan taqdim qilinadi.
Til va tafakkur. Tabiat va jamiyat mahsuli bo‘lgan inson, ayni paytda, ularning oliy namunasi ham sanalib, olamni narsa va predmet shaklida, voqea va hodisa tarzida ongida aks ettiradi, idrok qiladi, fikrlaydi. Bu jarayonda muhim vosita hisoblangan tilning ahamiyati g‘oyatda muhimdir. Shuning uchun ham til va tafakkurni bir-biridan alohida tarzda tasavvur qilib bo‘lmaydi. «Til bilan tafakkur birbirini taqozo etadigan ajralmas hodisadir. Tilsiz tafakkur bo‘lmaganidek, til ham tafakkursiz bo‘lmaydi»
Tilning inson uchun fikrlash vositasi bo‘lishi, moddiy asos sifatida xizmat qilishi uning amalda bo‘lishidagi birinchi bosqich hisoblanib, ikkinchi bosqichda fikr, tafakkur mahsuli reallashadi, ya’ni u miyadan tashqariga chiqadi. Shunday qilib, ikkinchi bosqichda til kommunikativ - aloqa vazifasini bajarishga kirishadi.
Til insonlar o‘rtasida aloqa vositasi bo‘lishi, tabiat va jamiyatdagi narsa va hodisalar to‘g‘risida xabar berishdan tashqari suhbatdosh yoki tinglovchiga ma’lum ta’sir o‘tkazish, hissiyotini qo‘zg‘atish kuchiga ham ega. Agar bu holatni shartli ravishda beshinchi bosqich deb ataydigan bo‘lsak, ta’kidlaganimizdek, tilning bosqichma-bosqich takomillashib, mukammalashib va imkoniyatlari ham astasekinlik bilan kengayib borishini kuzatamiz)))))
Mana shu o‘rinda tilning hyech bir imkoniyati nutqsiz, nutqiy jarayonsiz amalga oshmasligi, yuzaga kelmasligiga ham amin bo‘lamiz. «Til va tafakkurning birligi nutqda o‘z ifodasini topadi. Nutq og‘zaki va yozma holda mavjud bo‘lib, unda fikrimiz moddiy shaklga, ya’ni hissiy idrok etiladigan shaklga kiradi va shu tariqa u endi bir shaxsga emas, balki jamiyatga tegishli bo‘lib qoladi».)))))
Til va ma’naviyat.
Til ham madaniyat, ham tabiat hodisasi sifatida mavjud. Shubhasiz, til madaniyatning tarkibiy qismi bo‘lib, insoniyatning ijtimoiy tarixidagi eng muhim yutuqlardan biri sanaladi. Lekin boshqa tomondan tilning materiyasida insonning biologik tabiati namoyon bo‘ladi. Bu o‘rinda ko‘p narsa nutqiy faoliyatning fiziologik va psixofiziologik imkoniyatlari bilan aniqlangan. Masalan, dunyoning barcha tillarida unli va undoshlar hamda ko‘plab tovushlar almashinuvi zanjirining mavjudligi madaniyat bilan emas, tabiat bilan bog‘liqdir. Binobarin, inson faqat unlilar yoki undoshlarning o‘zi bilan nutq hosil qila olmaydi. Tabiat til strukturasining teran xususiyatlarini hamda matnni hosil qilish va uni qabul qilish qonuniyatlarini aniqlaydi. Madaniyat esa tilning mazmun jihatini aniqlaydi.
Tayinlanadi, qayd qilinadi, ma’qullansin, ijro uchun birliklari qaysi uslubga xos?
Rasmiy uslub
Tarkib, mutaxassis, ro’yxat, muomala, e’tibor uchun birliklari qaysi uslubga xos?
Ilmiy uslub
Ta’lim, oliygoh, axborot, davlat, arxitektura so‘zlari qaysi uslubga xos?
PUBLITSISTIK USUL
Tilning boshqa fanlar bilan aloqasi
Yetuk mutaxassislarni, ayniqsa, yosh avlodni tarbiyalashda til ilmi muhim ahamiyat kasb etadi. Zero, til - o‘qituvchining eng asosiy quroli sanaladi. Til orqali barcha fanlar o’zlashtiriladi.Mamlakatimizda o’zbek adabiy tiliga e’tibor ortib bormoqda. Har bir fan o'z o'rganish obyektiga, maqsad va vazifalariga ega. Qolaversa, fanlar o'ziga xos alohida ahamiyat kasb etadi. O'zbek tilini sohada qo’llashda o'qitish metodikasiga ahamiyat bergan holda, o'quvchilarning umumiy o’rta ta’lim maktablarida, akademik litseylarda, kasb-hunar kollejlarida egallagan ona tili saboqlari doirasidagi bilim va malakalari mutaxassislik bilan uzviylashtirilishi maqsadga muvofiqdir.O’quvchilarning kasbiy faoliyatlarida soha terminlarining mazmun-mohiyatiga to’laqonli tushunish darajalari ularning kasb mahoratlarini oshirishga xizmat qiladi.
O'quvchilarda o'zbek tilining grammatika, leksika va fonetikasiga oid bilimlari sohada o’zbek tilini qo’llashda va amalda tadbiq etishda yordam beradi. O'quvchilar amalda xatosiz yoza olsalar, ifodali o'qiy olsalar, adabiy tilda so'zlay olsalargina ularning ona tilida olgan bilimlari haqiqiy va mustahkam hisoblanadi. O'quvchilar kelgusida mutaxassis sifatida faoliyat yuritar ekanlar, tinish belgilarini to'g'ri qo'yish, o'z fikrlarini aniq va tushunarli bayon etishlari zarur.Aks holda, o'zbek tilida so’zlash bilan yozuv qoidalari bir vaqtda olib borilmas ekan, savodsizlik holati kelib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
