Банкларда молиявий ҳисоб

54.Берилган кредитлар бўйича фоизларни ҳисоблаш ва ундирилишини ҳисобга олиш (кредит шартномаси, кредит ҳисобварағи, 16309, ҳисобланган фоизлар).
Tijorat banklari tomonidan mijozlarga berilgan kreditlar uchun shartnoma shartlari boʻyicha har oyda foiz hisoblaydi va undirib oladilar Foizli daromadlar va xarajatlarni tan olish mezonlari. Hisoblangan toʻlanadigan va olinadigan foizlar: a) ular bilan qoʻshilgan har qanday iqtisodiy foyda bank tomonidan olinish yoki sarflanish ehtimoli mavjud boʻlganda; b) modda ishonchli oʻlchanadigan qiymat yoki bahoga ega boʻlganda buxgalteriya balansida tan olinishi lozim. Kredit boʻyicha foizli daromadni tan olish tartibi. Kredit boʻyicha foizlar odatda har kuni yillik bazaviy davr – 365 kundan kelib chiqqan holda hisoblab yoziladi (Kreditlarning muayyan turlari boʻyicha 360 kun bazaviy davr qilib olinadi). Kredit boʻyicha foizlar quyidagi formulaga binoan hisoblanadi: – soʻndirilmagan qoldiq – x, foiz stavkasi – x, amaldagi kunlar soni – 365. Hisoblab yozish shartnomada belgilangan foiz stavkasiga asoslanadi. Kredit boʻyicha foizlar hisoblanganda: Debet: 16309-“Kreditlar boʻyicha olish uchun hisoblangan foizlar”; Kredit: 41400-44700-“Kreditlar boʻyicha foizli daromadlar”. Kredit boʻyicha foizlarning kelib tushish summasiga: Debet: 10101-“Aylanma kassadagi naqd pullar” yoki bankning vakillik hisobvaragʻi yoxud mijozning hisobvaragʻi; Kredit: 16309-“Kreditlar boʻyicha olish uchun hisoblangan foizlar”.
Banklar tomonidan kreditlar boʻyicha foizlarni hisoblab borish quyidagi hollarda toʻxtatiladi:  aktivlar Markaziy bank meʼyoriy hujjatlariga muvofiq, substandart;  dargumon va ishonchsiz turlarga tasniflanganda;  aktiv MHXSga muvofiq qadrsizlanganda;  asosiy summani qaytarish yoki uning foizini toʻlash muddati 60 kun va undan ortiq muddatga kechiktirilgan holda (qaytarish muddati bir yilgacha boʻlgan foizli aktivlar boʻyicha);  asosiy summani qaytarish yoki uning foizini toʻlash muddati 90 kun va undan ortiq muddatga kechiktirilgan holda (qaytarish muddati bir yildan koʻp boʻlgan foizli aktivlar boʻyicha)
55.Муаммоли кредитлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш заҳирасини ташкил қилиш ва ҳисобга олиш (муддати ўтган кредитлар, зарарларни қоплаш захираси, ҳисобланган фоизлар).
56.Узоқ муддатли кредитларни бериш ва қайтарилишини расмийлаштириш, ҳамда уларни бухгалтерия ҳисобида акс эттириш тартиби (кредит шартномаси, кредит комиссияси, кредит ҳисобварағи, ҳисобланган фоизлар, муддати).
Uzoq muddatli kreditlar korxona asosiy kapitali harakatini ta’minlashga
yo‘naltiradi. Xususan, korxonada amalga oshirilayotgan qurilish va faoliyat yuritayotgan
tashkilotlarning rekonstruksiya qilish, yangi texnologiyalarni joriy etish va ishlab
chiqarish jarayonlarini takomillashtirish bilan bog‘liq sohalarga sarflanadi. Qisqa
muddatli kreditlar bir kundan bir yilgacha, uzoq muddatli kreditlar esa 3-5 yildan ortiq
muddatga beriladi. Uzoq muddatli kreditlar asosan, asosiy fondlarni takror ishlab
chiqarish va ular bilan bog’liq sohalarni ta'minlashda ishlatiladi. Hozirgi davrda uzoq
muddatli kreditlar banklar tomonidan juda kam miqdorda berilsada, ular kapital
qo'yilmalarini, loyihalarni moliyalashtirishning asosiy manbai sifatida davlatimiz
iqtisodini rivojlantirishda katta ahamiyat kasb etmoqda. Uzoq muddatli kreditlar xo'jalik
tashkilotlari tomonidan quyidagi ob'ektlar uchun jalb qilinishi mumkin:
– qayta tiklashga kapital xarajatlarni amalga oshirish uchun;
– harakatdagi asosiy fondlarni kengaytirish va modernizatsiya qilish bilan bog’liq
xarajatlar uchun;
– yangi qurilish va qo'shimcha yuqori samarali tadbirlar bo'yicha xarajatlarni amalga
oshirish uchun;
– yangi fan, ilmiy texnika sohasida tadqiqotlar olib borish va yutuqlarini ishlab
chiqarishga joriy qilish uchun va boshqalar.