B. R. Nazarov oliy geodeziya

O‘ta uzun bazali radiointerferometrlash (O‘UBR). Bu usul ra­ diointerferometr yordamida bir-biridan bir necha ming kilometrda joylashgan punktlar orasidagi vatar uzunligini va yo‘nalishini yu­ qori aniqlik bilan aniqlash imkoniyatiga ega, hamda ushbu punkt­ larda chastotalar standartining sinxronlanishini ta’minlaydi, Yer aylanish parametrlarini bir vaqtda aniqlaydi, hamda kuzatilayot­ gan galaktikadan tashqari radionurlanish manbayining (kvazar­ lar) koordinatalarini aniqlaydi. Bu usulni birinchi marta Rossiya olimlari N.S. Kardashiyev, L.I. Matveyenko va G.B. Sholomnit­ skiylar 1965-yili taklif etdi va radioastronomiyada keng tarqal­ di. Oxirgi yillarda u global tarmoqlarni yuqori aniqlikda barpo etishda, hamda geodinamik hodisalarni o‘rganish maqsadida va boshqalarda qo‘llana boshlandi.

Radiointerferometr bir-biridan ancha uzoq D masofada o‘rnatiluvchi (3.7-rasm) ikkita radioteleskoplardan tashkil topgan bo‘lib, uni interferometr bazasi deyiladi. Radioteleskoplar sinxron

36

ravishda bitta galaktikadan tar­ qaluvchi nuqtali radiomanba­ ning (kvazarning) nurlanishini santimetrli diapazonda qabul qilib boradi. Radiosignallar raqamli rasmda keng yo‘lli vi­ deomagnitofonlarga yoziladi.

Ŝ

Ŝ

0 ^D