8-mavzu. Huquqiy tadqiqotlar va ularning turlari. Keys stadi (case study) metodi. Irac/creac usuli reja

Mantiqiy savollar.

Mantiqiy savollar o'quvchini o'zining nazariy bilimlarini ifoda etishga undashga, uning fikrlari yo'nalishini aniqlash barobarida o'tgan o'quv materialini o'zlashtirish darajasini yana ham oshirishga qaratilgan. SHunga ko'ra, texnik fanlardan farqli o'laroq, ijtimoiy fanlar, xususan, huquqshunoslikda aksariyat hollarda mantiqiy savol bitta, yakkayu yagona to'g'ri javobga ega bo'lmasligi mumkin. Huquqshunoslik sohasidagi mantiqiy savol ko'proq “provokatsion” xarakterda bo'lishi va talabani o'yga toldirishi, savolning o'zi imtihon topshiruvchi bilan polemikaga – munozaraga kirishishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, talaba munozarali vaziyatlarni, mantiqiy savolning noto'g'ri elementlarini aniqlab, javobini to'g'ri yo'nalishga burishi lozim. SHunda javob o'qilgach, savolning asl mohiyati aniqlashadi. Mantiqiy savolning maqsadi – talabaning bilimini nafaqat bitta aniq mavzu bo'yicha, balki bir-biri bilan bog'liq bo'lgan bir qator mavzular bo'yicha aniqlash, ya'ni talaba bilimini belgilashga kompleks yondashishdir.
Demak, ma'lum bo'lmoqdaki, mazkur sinov turi, o'z nomidan kelib chiqib, talabadan albatta mantiqiy fikrlashni, so'ralayotgan narsa, hodisa, qonun normalari, huquqiy bilimlarni o'zaro bog'liq jihatlarini anglab, mustaqil tahliliy ish olib borishni talab qiladi. Boshqacha aytganda, mantiqiy savolning javobi – u yoxud bu fanga taalluqli darslik yoki boshqa adabiyotlardagi ma'lumot, materiallarni bilish va ularni shunchaki qaytarib berish degani emas. Modomiki, savol mantiqiy xarakterga ega ekan, demak, uning javobiga ham faqat mantiqiy fikrlash, analiz va sintez qilish, savoldagi tafsilotlarni o'zaro solishtirish, ular orasidagi mushtarak va farqli o'rinlarni ilg'ash orqaligina yetib borib bo'ladi.
Ayni shu muhim jihatni e'tibordan chetda qoldirish ayrim talabalarning plagiatga – muayyan manbalardagi materiallarni mexanik tarzda ko'chirish yoxud shaklini o'zgartirib o'zlashtirish orqali javob tayyorlashga berilib ketishiga sabab bo'ladiki, bu hol, yuzaki qaraganda to'g'ri tuyuladigan javoblarga “qoniqarsiz” baho qo'yilishiga olib keladi.