13-Мавзу: Табиий тусдаги фавқулодда вазиятлар, уларнинг таснифи ва тавсифи. Аҳоли ва ҳудудни табиий фвлардан муҳофаза қилиш

Эпизоотия - аниқ бир ҳудудда бир ёки кўп турдаги қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ўртасида касалликнинг одатда ушбу ҳудудда қайд кинадиган даражасидан анчагина каттага бўлган даражада вақт ва фазода бир вақтда ривожланадиган юқумли касалликнинг тарқалиши.
Панзоотия - қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари юқумли касаллигининг катта ҳудудда бутун бир минтақа, бир неча мамлакат ва материкларни қамраб олган ҳолда бир вақтда оммавий тарқалиши.
Энзоотия - табиий ва хўжалик иқтисодий шароитлари касалликнинг ҳамма ёққа тарқалишига йўл кўрмайдиган аниқ бир жой, хўжалик ёки аҳоли яшаш жойларида қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ўртасида бир вақтда таркалиши.
Ҳайвонларнинг барча юқумли касалликлари 5 гуруҳга бўлинади:
1-гуруҳ. - алиментар нфекциялар. Тупқоқ, ем, сув орқали ўтади. Овқат хазм қилиш тизими зарарланади. Бундай инфекцияларга куйдирги, оқсим, манқа, бруцеллез киради.
2-гуруҳ - респиратор инфекциялар. Нафас олиш йўллари шиллиқ; пардалари ва ўпканинг зарарланиши. Инфекция асосан ҳаво-томчи йўли билан юқади. Ушбу касалликларга парагрипп, экзотик зотилжам, қўй ва эчки чечаги, гўштхўр ҳайвонлар вабоси киради.
3-гурух - трансмиссив инфекциялар. Қон сўрувчи бўғимроёқлилар ёрдамида ўгади. Қўзғатувчилари доимо ёки алоҳида даврларда қонда бўлади, |Бу касалликларга энцефаломиелит, туляремия, отларнинг юқумли анемияси тааллуқлидир.
4-гуруҳ - кўзғатувчилари тери орқали воситачияар иштирокисиз ўтадиган инфекциялар. Қоқшол, қутуриш, сигир чечаги ушбу касалликлар сирасига киради.
5-гуруҳ - аниқланмаган йўл билан зарарлайдиган инфекциялар.
Ўта хавфли касаллилар эпизоотиясининг шаклланиш манбалари сел оқимлари, сув тошқинлари, давлат ветеринария хизмати билан келишмай туриб ер| ишларини олиб бориш, четдан олиб кириладиган ҳайвонлар, озиқ-авкат маҳсулотлари, ем ва бошқа воситалар, четдан учиб келувчи ёввойи паррандалар т|ўпланадиган жойлар, ўта хавфли касалликлар ўчоқлари мавжуд жойларда ке мирувчилар ва ҳашаротлар сонининг ортиши ва биологик терроризм бўлиши мумкин.
Ҳайвонларнинг хавфли юқумли касалликларига мисоллар:
Оқсим — жуфт туёқли уй ва ёввойи ҳайвонларнинг вирусли касаллиги, Касаллик ҳайвонлар орасида энзоотия, эпизоотия ва панзоотия ҳолида тарқалиб, қисқа муддат ичида бир неча ҳудудларга тарқалиш хусусиятига эга.