1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Yueban 
etnik uyushmasini tashkil qilganlar. Yuebandan 
Eftal 
nomi bilan 
atalgan yirik guruh ajralib, 
III asrda 
Turonning janubiy va Harkon (Kaspiy) 
dengizining shimolida yastangan yaylovlarga o'rnashib, boshqa turkiy 
elatlar bilan aralashib ketadi. Eftallar 
IV asrning 2-yarmida 
ko'payib, 
awal xioniylarni, so'ngra boshqalarni tobe etib, davlat tuzganlar. 
V
asrda 
ular Kidariylar davlatini mag'lub etib, Xurosonning talay qismini 
egallaganlar va sosoniylar bilan to'qnashganlar.
V 
asr o'rtalarida 
diyorimizga kirib kelgan 
eftaliylar 
yozma man- 
balarda 
eftal, xaftal, xaytal 
degan nomlar bilan tilga olinadi. 
«Eftal»
degan nom ilk bor 
«Xeptal» 
shaklida 
V asr arman manbalarida
uchraydi. Bu nom, aslida, 
Eftalon 
deb yuritilgan shoh nomidan olingan. 
Uni 
Vaxshunvar 
deb ham ataganlar. Qisqa vaqt ichida 
Chag'oniyon,
Toxariston 
va 
Badaxshon 
boysundiriladi. Su'g'dda xioniylar hukmron- 
ligiga barham beriladi. Eftaliylar davlati nihoyatda kuchayadi. 
456-yili
o'zaro aloqa o'matish maqsadida Xitoyga elchi yuboriladi. Eftaliylardan 
xavfsiragan sosoniylar ularga qarshi yurish qiladi. Jang-u jadal sosoniylar 
shohi 
Pero'z 
hukmronlik qilgan davrda 
(459 - 484), 
ayniqsa, avjiga 
chiqadi. Pero'z eftaliylarga qarshi 
3 marta 
yurish qiladi. Dastlabki 
janglardayoq u mag‘lubiyatga uchrab, asir tushadi. Vizantiya imperatori 
Zenon 
yuborgan o‘lpon evaziga asirlikdan ozod etiladi. Biroz o'tgach 
ikkinchi marta eftaliylarga qarshi qo‘shin tortadi. Bu yurishda 
Vizantiya