1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

VI - VII
asrlarda 
O'rta Osiyoda dehqonlar tomonidan yerlarni egallash jarayoni

---

39
tobora avj olib, zulm kuchayadi. Kashovarzlarning kadivarlarga aylanishi 
tezlashadi. Qashshoqlik, jabr-zulm va dehqonlarning asoratiga qarshi 
aholi bosh ko'tarishga majbur bo'ladi. Shunday xalq qo'zg'olonlaridan 
biri 
585 - 586-yillarda Buxoroda 
yuz beradi. Qo'zg'olonga xoqon 
xonadoniga mansub 
Abruy 
boshchilik qildi. Qo'zg'olon natijasida 
Abruydan jabrlangan mulkdor dehqonlar va boy savdogarlar Buxoro 
viloyatini tark etib, 
Turkiston 
va 
Taroz 
atrofiga borib o'rnashadilar. Ular 
turk xoqoniga murojaat qilib, qo'zg'olonchilarga qarshi kurashda yordam 
berishni so'raganlar. Turk xoqoni 
Qoracho'rin 
o‘g'li 
Sheri Kishvar 
(El 
Arslon) boshliq qo'shin yuboradi. Abruy o'ldirilib, qo‘zg‘olon bostiriladi. 
Kadivarlar va xizmatkorlar o‘z xo'jayinlari - dehqonlarga qaytariladi.
3.6. MAHALLIY HOKIMLIKLARNING TASHKIL TOPISHI
Mahalliv hokimliklar.
V - VII asrlarda 
mamlakat bir necha mayda 
hokimliklarga bo'linib ketadi. Viloyat va uning yirik shaharlariga tayangan 
15 dan ortiq 
mustaqil hokimliklar tashkil topadi. Bu mayda hokimliklar 
avval eftaliylar, so'ngra Turk xoqonligiga bo'ysundirilgan bo'lsa-da, 
ammo hukmronlar ularning ichki hayotiga aralashmaydilar. Markaziy 
hokimiyatga boj to'lab turish bilan ularo‘z mustaqilligini ma’lum darajada 
saqlab qoladilar.
So'g'd.
Mustaqil hokimliklar orasida eng yirigi So‘g‘d ixshidlari edi. 
So'g'dda aholi gavjum yashardi. So'g'diylardehqonchilik va bog'dorchilik, 
ayniqsa, uzumchilikda nihoyatda omilkor edilar. Chorvachilikda mayda 
va yirik shoxli hayvonlar bilan bir qatorda ot, xachir, eshak va tuya 
boqilardi. Ayniqsa, So'g'dning hisori qo'ylari va tulporlari juda mashhur 
edi. So'g'd shaharlari bu davrda hunarmandchilik markaziga aylanadi. 
Ularda to'qimachilik, kulolchilik, ko'nchilik, chilangarlik, taqachilik, najjor- 
lik, qurolsozlik va zargarlik juda rivojlangandi. So'g'd tog'laridan oltin, 
jez, novshadil va yalama tuzlar kavlab olinardi. Shaharlarda hunarmand- 
chilikning yuksalishi ichki va tashqi savdo aloqalarining kengayishiga 
imkon beradi. So‘g‘ddan Sharqiy Osiyo va Xitoyga qimmatbaho toshlar 
va ulardan yasalgan zeb-ziynatlar, turli-tuman matolar, dorivorlar olib 
borilardi. Hatto 718-yili hadya tariqasida Samarqanddan yuborilgan 
dubulg‘adan nusxa olib, Xitoy qurolsozlari temir qalpoq (dubulg'a)lar 
bilan ta'minlaganlar.
Toxariston.
Nisbatan mustaqil hokimliklarning bir nechtasi