1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Toxaris-
tonda 
joylashgandi. 
Balx 
shahri Toxariston poytaxti bo'lgan. Toxaris­
ton awal eftaliylar, so'ngra Turk xoqonligi tomonidan bo'ysundirilgan.

---

40
Toxariston aholisi 
budda diniga 
e’tiqod qilgan. Toxariston 
25 harfli
yozuviga 
ega boïgan. U ko'ndalangiga chapdan o'ngga yozilgan. Aholisi 
ip va ipak matolardan kiyingan. Tog'liklari esa po'stin va jun chakmon 
kiyishgan. Aholining asosiy qismi o'troq dehqonchilik bilan shug'ullangan. 
Toxaristonda, ayniqsa, qurolsozlik yuksalgan. Chokariari kamon, gurzi, 
cho'qmor, xanjar, shamshir va sovutlar bilan qurollanardi. Toxaristonda 
shishasozlik va to‘qimachilik ham ancha rivoj topgandi. Toxariston ko‘p 
mamlakatlar bilan savdo aloqalari olib borgan, o‘z chaqa tangalari ichki 
savdo muomalasida yurgan.
Fara'ona.
Farg'ona 
hukmdorlari 
ixshid 
deb atalgan. Aholi dehqon­
chilik bilan kun kechirgan, paxta va sholi ekkan. 
Koson, Axsikat 
va 
Quva 
(Qubo) kabi yirik shaharlarda hunarmandchilikning turli sohalari 
rivoj topib, uning mahsulotlari ichki va tashqi bozorlarda juda xaridorgir 
bo'lgan. Qo'shni mamlakatlarga bo'yoq, rangli shisha buyumlar va 
dori-darmonlarchiqarilgan. O'troq aholi bilan birqatorda chorvador aholi 
ham yashagan. Qurama va Qoramozortog'lari yonbag'irlarida qadimdan 
yilqichilik bilan shug'ullanilgan. Bu diyorda ko'paytirilgan otlarning dong'i 
jahonga taralgan.
Choch va lloa.
Chirchiq va Ohangaron vodiylarida ikkita hokimlik 
mavjud bo'lgan. Manbalarda ular
Choch, lloq 
nomlari bilan tilga olinadi. 
Chochning markazi 
Choch 
shahri bo'lib, hukmdori 
«tudun» 
deb yuri- 
tilardi. Iloqning markazi Tunkat, hokimlari dehqon deb atalardi. Choch va 
lloqda sug'orma dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik, konchilik, 
ichki va tashqi savdo yuksak darajada rivojlangandi. Choch va lloq tog'lari 
oltin, kumush, rangli ma’danlar, ternir va jilvador chaqmoqtoshlarga boy 
edi. Ipak yo'lining o'Ika orqali o'tishi Choch va lloqda ichki va tashqi sav- 
do-sotiqning kengayib, shaharlarning gavjumlashuviga imkon beradi. 
Choch tudunlari old tomoniga mulkdorlarning surati, orqasiga gajak 
dumli bars yoki qoplon tasviri, ba’zan sulolaviy ayri tamg'a tushirilgan 
chaqa-tangalar zarb etganlar.
Boshqaruv ma’murivati.
11k o'rta asrlarda O'rta Osiyo hokimliklarida 
ma’lum tartibdagi boshqaruv ma’muriyati tashkil topgandi. Boshqaruv 
ma’muriyatining asosiy vazifasi fuqarolardan boj, soliq va yasoqlarni 
o'z vaqtida yig'ib olish, jamoat ishlariga ularni safarbar etishdan iborat 
bo'lgan. Kirim-chiqimlar aniq va ravshan qayd etilib hujjatlashtirilgan. 
Uiarga barmoq bosilib, hatto muhr bilan tasdiqlab qo'yilgan.
Shahar me’morchiliai.