011 adabiyot 1-qism djvu

kelganligi tufayli bunday so‘z!ardagi qator unlilarni og‘zaki i

nutqda yo bir cho‘ziq unliga aylantirish (masalan, muaUimm i

malim) yoki qator kelgan unlilar o‘rtasiga ayrim undoshlarni ! qo‘shish yoii bQan tilimizga moslashtirishga harakat qilinadi.

Masalan: soat so‘zi Farg‘onada sohat, Toshkentda sog‘at , tarzida talaffuz qilinadi.

389-niashq. Matnni o‘qing, qator unlilar kelgan so‘zlarni topib, ularning aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.

OQSAROY

Amir Temur qurdirgan hashamatli saroylardan biri Shahrisabzdagi Oqsaroy sanaladi.

Oqsaroyga tashrif buyurgan kishi uning go‘zalligi va ulug‘vorligi oldida taajjubga tushadi, bu yerdan katta taassurotlar bilan qaytadi.

Oqsaroy temuriylar saltanatiga taalluqli bo‘lgan o‘lmas obidalardan biridir. Biz har doim bu kabi o‘lmas obidalarimiz borligidan faxrlanib yuramiz.

390-mashq. Gaplarni daftaringizga ko^chirib yozing. Unlilar qator kelgan so‘zlarni topib, ularning tagiga chizing.

1. 
   Muallimlar ilm-u fan va maorifimiz jonkuyarlari sanaladi. 2. Xush- muomalalik uzoq umr ko‘rishning sabablaridan biridir. 3. Qanoatli bo‘linglar, bu sizni saodatga eltadi. (YusufXos Hojib) 4. Sharoitga qarab ish ko‘raverasan. (M. Murodov)
   

138





*391-mashq. Nuqtalar o‘miga kerakli unli tovushlarni qo‘ying, so‘zlarni daftaringizga ko‘chirib yozing va ular ishtirokida og‘zaki gaplar fuzing.

Z...omagazin, mu...llif, ta...mil, mu...vin, ge...log, d...ira, sho...r, j...iz, ma...sh, mu...ramo, ge...metriya, ...ila, d...imo.

Savol va topshiriqlar

9 1. Qator kelgan unlilar qanday so‘zlarda uchraydi?

2. 
   Ulami tilimizga moslashtirish uchun og‘zaki nutqda qanday tovush o‘zgarishlari hosil qilinadi?
   
3. 
   Adabiy talaffiiz va imloda qaysi holatga amal qilinadi?
   

392. 
     mashq. Uyga topshiriq. Badiiy, ilmiy, siyosiy, tabiiy kabi so‘zlarning aytilishi va yozilishini bir-biriga solishtiring. Qaysllarida bitta, qaysilarida ikkita i yozilishini toping va ularni izohlang.
     

116. 
     dars. O' UNLISINING TALAFFÜZI VA IMLOSI
     

1.