Hotam Umurov adabiyot qoidalari

Dialog (lot. „dialogos“ — ikki kishi o‘rtasidagi so‘zlashuv) ikki yoki undan ortiq personajlar o‘rtasidagi nutq shaklidir. U asarda har bir qahramonning xarakterini, ruhiyatini, o‘y-orzularini ifodalaydi, o‘zining jo‘shqinligi, ma’nodorligi, qisqaligi va ixchamligi bilan diqqatni jalb etadi:

Siz... qochqoqsiz,— dedi.

— Siz...

— Men?

— Siz quvloqsiz.

— Ajab qilaman, — dedi Kumush va shapalog‘i bilan erining yuziga sekingina urib qo‘ydi.

— Bu yoqqa ham...

— U yoqqa Zaynab ursin.

— Zaynabni... urishga haqqi yo‘q.

Kumushning ko‘zida haligacha ko‘rinmagan bir shodlik o‘ynaydi:

— To‘g‘ri aytasizmi?

— To‘g‘ri aytaman!

— Bo‘lmasa mana, — dedi Kumush. Otabekning ikkinchi yuzini silagandek qilib qo‘ydi. Yana kulumsirashib, termulishib qoldilar...“

Ushbu dialog zamirida qahramonlarning shu paytgacha tortgan iztiroblari-yu azoblari, ahd-u paymonlarga sodiqliklari, sevgi-muhabbat tuyg‘usining hayajoni judayam qavariqli va qisqa tarzda, dilbar ko‘rinishda ifodasini topgan. Uning bir qirrasini ko‘raylik: Kumush „U yoqqa Zaynab ursin“ deganida, Otabek „Zaynabning... urishga haqqi yo‘q“ javobini aytadi. Bu bilan Kumush muhabbatiga hamon oshnoligini, o‘sha bilan yashayotganini, uni hech vaqt unutmaganini, Zaynabga nisbatan „tirik haykal“ligini... bildiradi, xarakterining sobitligini isbotlaydi, qalbidagi hokim tuyg‘uning haroratini uzatadi.

Ha, badiiy dialogning holatni, o‘y-xayolni talqin qilmog‘i, uning ochiq mazmunidan yashirin mohiyati sari borishga kitobxonni „majbur“ qilishi asosiy talabdir.