Hisobotni bosmaga chiqarish Antiplagiat

Tаdqiqоt mаvzusi bо’yiсhа аdаbiyоtlаr shаrhi: 
O’zbekiston sharoitida 
makkajo’xori nav va duragaylaridan yuqori hosil olish bo’yicha I.V.Massino, 
S.M.Axmedova, 
A.I.Massino, 
R.Tilaev, 
I.Kimsanov, 
D.Abdukarimov, 
S.Absamatov, A.Abduraxmanov kabi tadqiqotchilar tadqiqot ishlarini olib borib, 
tavsiya va ko’rsatmalar berishgan. 
I.V.Massino va A.S.Bolkunovlar makkajo’xorini sug’orish muddatlari, 
sug’orish soni va me’yorlari tuproq-iqlim sharoitlariga qarab tabaqalashtirilishini 
ko’rsatdi. Bu olimlarning fikricha dastlabki oziqlantirishdan keyin 4-5 tadan barg 
chiqargan muddatida birinchi suv beriladi, ikkinchi oziqlantirilgandan keyin, ya’ni 
birinchi sug’orishdan keyin 18-20 kun oralatib, uchinchi sug’orishni ruvak 
chiqarish fazasida, to’rtinchisini otalik va onalik to’pgullarining gullash fazasida, 
beshinchi va undan keyingi sug’orishlarini don to’lishayotganida o’tkaziladi. Nam 
sig’imi yuqori bo’ladigan og’ir tuproqlarda sug’orish me’yorlari gektariga 900-
1000 m
3
me’yorda sug’orish ma’qul ekanligini ko’rsatdi. 
D.T.Abdukarimov (2010) yozishicha makkajo’xori yer sharida eng ko’p 
tarqalgan ekin hisoblanib, O’zbekistonda makkajo’xori don uchun, ko’k massa 
olish uchun keng ko’lamda ekiladi. 2004-yilda don uchun ekilganda hosildorlik 
34.1 ming gektar hosildorligi gektar hisobidan 45.9 tsentnerni tashkil qildi. 
O’zbekistonda mutaxasis dehqonlar yaxshi bilib, asosiy ekin sifatida don uchun, 
hamda ang’zga boshqa ekinlardan so’ng yuqori hosil olishga erishmoqdalar.
Makkajo’xori birqancha ekinlar uchun yaxshi o’tmishdosh ekin bo’lib qator oralari 
ishlanishi tufayli, almashlab ekishda agrotexnik ahamiyati kattadir. Qator 
oralarining ishlanishi maydonning begona o’tlarini kamayishiga va bir qancha 
zararkunandalar turlarini yuqotilishiga olib keladi. 
Tursunov S.(2013) bahorgi don ekin sifatida makkajo’xori haqida quyidagi 
fikrlarni aytib o’tadi: makkajo’xori ertalabki soat 8 dan 12 gacha juda yaxshi 
changlanadi va urug’lanadi. Urug’langandan keyin 15-20 kun o’tgach donlar sut 
pishiqlik davriga, undan yana 20-25 kun o’tgach dumbul pishiqlik davriga kiradi 
va taxminan dumbulligidan 5-10 kun o’tgach donlar qatadi, hamda to’liq pishadi. 
6

---

7 
Makkajo’xorining o’sish davri ekilgan yer hamda ekish muddatiga qarab 70 
kundan 180 kungacha o’zgarib turadi. Makkajo’ri yozda ekilsa, o’suv davri 
bahorgisiga qaraganda 15-25 kun qisqaroq bo’ladi. Makkajo’xoridan yuqori don 
hosili olish uchun uning barg sathi gektar hisobiga 40-50 ming m2 ni, ko’k massa 
hosili uchun 60-100 ming m
2 
ni tashkil etishi kerak. 
D. Yormatovaning fikriga ko’ra makkajo’xori issiqsevar o’simlik 8-10
0
C da 
unib chiqadi,10-12
0
C da maysa chiqaradi, o’ta nam va sovuq yerga juda erta ekilsa, 
urug’i chirib ketib tupi siyrak bo’lib qoladi. 20-27
0
C da o’simliklar qulay o’sib 
rivojlanadi. Gullash fazasida temperatura 30-35
0
C dan yuqori bo’lsa chang 
changlantirish xususiyatini yuqotadi, natichada so’tasi siyrak donli bo’lib qoladi. 
3-4
0
C li sovuq maysalarni kuzda bahorda, 2-30S sovuq esa barglarni zararlantiradi. 
Maysalari sovuqqa chidamli bo’ladi. 
X.Nazarov (2010) yuqori lizingli «O’zbekiston-420» VL duragayini 
o’rganib quyidagi xulosalarga kelgan. Parrandalar lizin miqdori ko’p bo’lgan don 
bilan oziqlantirilganda, tirik vazni 12-20% o’sishi va ozuqa birligi 6-8% pasayishi 
aniqlandi. Uch yillik tadqiqot natijalariga ko’ra, yuqori lizinli makkajuxorining 
yuqori urug’ hosildorligi va sifat ko’rsatkichlariga o’simlik 60-70 ming/ga ko’chat 
qalinlikda va azotli o’g’it me’yori 150 kg/ga bo’lganda erishildi. O’simliklarda 
ko’chatning qalinlashishi 1000 dona don vazni, urug’ unuvchanligi, ko’chat 
saqlanishi va urug’ xususiyatlariga salbiy ta’sir ko’rsatishi aniqlandi.
Ahmedova S, Kuchchiev M, Allashov B, Jamolov S. larning (2013) 
yozishlaricha: chorva mollari uchun mustahkam ozuqa bazasi yaratishda, ozuqabop 
ekinlarning yuqori hosildor navlaridan foydalanish, ularni yetishtirishda agratexnik 
tadbirlarga to’liq rioya qilish, qolaversa bunda zamonaviy texnalogiyalarni qo’llash 
muhim ahamiyatga ega ekanligini ta’kidlashgan.