Химмотология

8.8.9. Пластик сурков мойларининг кинематик ва динамик қовушқоқлигини аниқлаш

Мойларнинг кинематик ва динамик қовушқоқлигини (ГОСТ 33-82) аниқлашда Пинкевич ВПЖГ-4 вискозиметри ёрдамида вискозиметрия усули билан кинематик қовушқоқлиги аниқланди. Бунинг учун тоза ва қуруқ вискозиметрни нефть мойи билан тўлдирилди. Вискозиметрни тармоқли трубачасига резинали трубача кийгизилади ва кўзини бармоқ билан ёпиб, уни тунтариб, кўзини мойга туширилади ва резинали груша ёрдамида мойни М2-белгигача сурилади. Бунда ҳаво пуфакчалари ҳосил бўлмаслигига эътибор берилади ва вискозиметрни мойли идишдан олиниб, тезда нормал муҳитга қайтарилади. Вискозиметрни термостатга (ҳаммомга) мойли белгидан пастроқ қилиб, жойлаштирилди. Термостатда 15 дақиқа тургандан сўнг, мойни 1/3 баландликка сурилиб, уни Ml дан М2 белгигача оқиб тушган вақти аниқланди. Учта кетма-кет ўлчаш натижалари 0,2% дан ортиқ фарқ қилмагандан сўнг, кинематик қовушқоқлик мм2/с ўртача арифметик формула (7) орқали ҳисобланди:

=с (7)
бунда, с-вискозиметр доимийси, мм2/с,
-мойни вискозиметрда ўртача оқиш вақти, с.
Текшириладиган мойни динамик қовушқоқлиги эса, мПа*с, қуйидаги (8) формула орқали ҳисобланди:
=* (8)
бунда, v-мойнинг кинематик қовушқоқлиги, мм²/с
р-мойнинг қовушқоқлик аниқланган ҳароратдаги зичлиги, г/см³.

Кинематик қовушқоқликни аниқлашда рухсат этиладиган тафовут ўртача арифметик кўрсаткичлар қуйидагилардан ошмаслиги шарт:

Ўлчаш ҳарорати, °С: -60 : -30 -30 : -15 15 : 150
Рухсат этиладиган тафовут, %: ±2,5 ±1,5 ±1,2


8.8.10. Пластик сурков мойларининг қовушқоқлик индексини аниқлаш

Мойларнинг қовушқоқлик индексини (ҚИ) аниқлашда Давлат стандартларига мувофиқ, қуйидаги (9,10) формулалардан фойдаланилган ҳолда ҳисобланди:

(10)
бунда, v- қовушқоқлик индекси 0 га тенг бўлган ва қовушқоқликни 100°С ҳароратда текширилаётган мойнинг кинематик қовушқоқлиги билан бир хил бўлган мойнинг 400С ҳароратдаги кинематик қовушқоқлиги, мм²/с (сСт);
₁-текширилаётган мойнинг 400С даги кинематик қовушққлиги, мм²/с (сСт);
₂-қовушқоқлик индекси 100 га тенг бўлган ва қовушқоқлиги 100°С ҳароратда текширилаётган мойнинг кинематик қовушқоқлиги билан бир хил бўлган мойнинг 400С ҳароратдаги кинематик қовушқоқлиги, мм²/с (сСт);
₃-қиймати маҳсус жадвалда келтирилган v ва _2-айирмалари натижаси,
мм²/с (сСт).
Мойларнинг қовушқоқлик индексини 100°С даги қиймати ўлчаб, махсус жадвалдан , ₂, ₃ - қийматлари олинди ва Давлат стандартлари бўйича (ГОСТ 8581-57) ҳисобланди.