Хфх лек Хосилбеков

Xavfsizlik tizimi - xavfsizlikning murakkab masalalarini hal qilish yo’llarini tayyorlash va asoslashda foydalaniladigan metodologik choralar yig’indisidir.
Tahlil usuli. Xavfsizlikni ko’ngilsiz voqea ro’y berishidan oldin (aprior) yoki keyin (aposterior) tahlil etish mumkin. Har ikki holda qo’llaniladigan usul bevosita yoki aksincha bo’ladi.
Xavflarni o’rganish va tahlil jarayonida tarkiblarga ajratiladi. «Inson-muhit», «insonmashina
» va boshqa tizimlar murakkab ko’p tarkibli uyushmalardan (tuzilmalardan) hisoblanadi va aniq faoliyat sharoitlarida bu tuzilmalar (elementlar) yanada ravshanlashadi.
Ishchilarni jarohatlanishdan saqlash maqsadida «Inson-mashina» tizimida mashina har xil ko’rsatkichlarga qarab optimallashtiriladi. Shaxsning ergonomik xususiyatlari, uning
antropometrik, fiziologik, psixofiziologik va gigiyenik xususiyatlar bilan belgilanadi.
«Insonmashina
» tizimining faoliyati samaradorlik ko’rsatkichlariga bog’liq.
Ishlarni me’yorga solish va qonunlar asosida belgilab berish uchun ergonomika fani vujudga keldi. Ergonomikaning asl ma’nosi –lotinchadan –ergon - ish va nomos – qonunni bildiradi. Ergonomika – mehnat va ishchi jarayonlar qonuniyati to’g’risidagi fandir. Bu fan inson faoliyatini «inson-mashina–muhit» tizimini o’rganadi. Bu tizimda mashina deb texnik 7
vositalar yig’indisiga aytiladi va bulardan inson o’z faoliyati jarayonida foydalanadi. Tizimdagi muhit- bu ishlab chiqarish hududidagi mikroiqlim va boshqa sanitariya va gigiyenik holatlarni ko’rsatkichlari bilan belgilanadi.
Ergonomika fanining asosiy maqsadi - ishlab chiqarish muhiti, uskuna va qurilmalarni hamda mashinalarni inson qobilyatlariga moslashtirish, ishlab chiqarish jarayonlarini optimizatsiyalash va mehnat xavfsizligini yuqori darajada ta’minlab berishdan iboratdir. Ergonomika fani antropologiya, fiziologiya, injenerlik psixologiyasi va mehnat gigiyenasi fanlari negizida vujudga keldi. Insonni ko’rish, eshitish va sezish qobilyatlarini hisobga olib,
mashina va uskunalarni boshqaruv tizimda turli ko’rinishdagi, ovozli, yorug’lik ko’rinishdagi signallar qo’llanilishi evaziga, inson o’zini sezgi organlari orqali bularni ishlab chiqarish jarayoni davomida farq qila oladi va boshqaradi.
Ayniqsa kishilarni jismoniy (fiziologik), ruhiy va biologik xususiyatlarini o’rganish, ishlab chiqarish vositalari va foydalanadigan buyumlarning xavfsizlik darjasini oshishini ta’milashga asosiy mezon bo’lib xizmat qildi.