Hayrat ul-abror

www.ziyouz.com
кутубхонаси
57
odamni o‘ldirishini bilmaydi. Dengizda quyosh rangida katta dur ko‘rinsa, bu nahangning og‘zi bo‘lib, 
g‘arq bo‘lish belgisidir. Shohga xizmat qilishni shu qonunlardan kelib chiqib tushun; buning maishatidan 
ko‘ra g‘am va mehnati ortiq. Bu xizmatdan qancha uzoq tursang, shuncha foydalidir; agar bu xizmatga 
umuman kirmasang, bundan ham ajoyib va yaxshi bo‘lardi.
Yo‘qlik (fano) xazinasidan kim ogoh bo‘lsa, unga qanoat mamlakatining podshohligi nasib bo‘ladi. 
Agar bunday xizmat sening bo‘yningga majburiy tushib qolsa, senda uni bajarmaslikka ixtiyor yo‘q. 
Qisqacha qilib aytay, lo‘ndasini eshit, buning qanday bo‘lishini ochib tushuntiray. Senga shoh xizmatini 
qilish nasib bo‘lsa, to‘rtta ishni o‘zingga saylab ol: oldindan niyatingni uning niyati bilan rostla, boshqa 
niyatlarni ko‘nglingdan chiqar. Yana biri, xizmat qilishning vaqtini bil, xizmat qil, lekin qilmagandek 
tur. Yana biri, yaxshi-yomon so‘z og‘zingdan chiqmasin: odamlarning yaxshi-yomoniga ham qarama 
(gapini e’tiborga olma). Yana biri, bu xizmatdan qiynalsang ham, azob cheksang ham, adab shartiga 
ko‘ra, hamma yaxshi-yomonga chida. Bu xizmatdan tashqari tursang, buning ahvoli boshqa; podshoga 
yaqinlashsang, bu yaqinlikning ham turlari bor. Bu ishlarning hammasi senga muyassar bo‘lsa, sening 
yulduzing baxt bilan yorigan bo‘ladi. Lekin bular hammasi, ey ojiz odam, gapning bir qismidir. To‘lasi 
shuki, agar nogahon sen boylik to‘plash odatidan or qilib, faqirlik uyiga yo‘l olsang, ayniqsa shunday 
ahvolga tushganda tavozu’ ko‘rsatishing shart. Xudoning naq ro‘parasida unga umid bog‘lab tura bilish 
kerak. Agar senga osmonning kuch-qudrati nasib bo‘lsa ham, yer yuzida sen kamtarlikni tanla. Gʻam-
g‘ussa yuki seni tog‘dek ezib tursa ham, uning ostida sen tuproqdek tura ber. Boshingga toshlar 
yomg‘irdek yog‘ilsa ham, binafsha kabi boshingni yuqori tutib tura ber. Tavozu’ vaqtida vafo qilish, 
adab qoidasiga ko‘ra hayoli bo‘lish kerak. Ana shu vositalar bilan ma’qul bo‘lib, asl maqsad tomon 
yo‘lga tushgan bo‘lasan.