Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (III- qism) 
Alisher Navoiy 
39 
http://ziyonet.uz/ 
dogʻday bir gap. Ikki bukilgan qad bilan uzun hassa nima-vu bukilgan osmon biian tik 
tush chizigʻi nima! 
Ogʻiz burchaklarida qimmatbaho durlardan qolmay, tishlari, «singa» oʻxshasa ham, 
tishsiz «sin»ga oʻxshab qoladi . Ogʻiz qutiga oʻxshaydi-yu, lekin ichida bir dona ham dur 
yoʻq, tishlar «sin»ga oʻxshasa ham dandanasi yoʻq. Yoki tishining tasbehida toshi yoʻq, 
ogʻzining eshigida ushlagichi yoʻq. Orqa boʻynida tirishlar paydo boʻlib, baqbaqasidagi 
yunglarda tugunlar yuzaga keladi. Yuz a’zosidan oq tuklar oʻsib chiqib, ular hammasi oq 
kafan iplarini eslatadi. Boshini quyi solib, .oʻlimni oʻylab, xayrlashish uchun qaddi egila 
boshlaydi. Bir necha kun u shu xilda qiynalib, qon yutib, maxrumlik nolasini chekib, 
Xudoning buyrugʻi bilan ajal xabarchisi bundan ham koʻnglini tinchitmagunga qadar 
ahvol shu. 
Ey voh, kimki bu bazmga kelgan boʻlsa, navbat bilan bu qadahni ichmay iloji yoʻq. Bu 
mazasi achchiq qadahdan kim ichgan boʻlsa, mast xolda yoʻqlik koʻchasiga yoʻl oladi. 
Mast boʻlib, oʻzini bilmay yoʻl yuradi; ketganidan keyin undan hech qanday xabar 
kelmaydi. Bu maydan odamlar birin-birin yoʻq boʻlishadi. Vaqt oʻtishi bilan bizga ham 
navbat kelib qoladi. 
Ey vohki, umr jaholat bilan oʻtti. Oʻlim vaqti yetganda xijolat boʻlib qoldim. Yashab, 
umrimni nuqul uyquda oʻtkazdim. Endi uygʻonib qarasam, shorn boʻlib qolibdi. Ish qilish 
kerak boʻlgan vaqtda qilmadim, ish qilib boʻlmaydigan kunlar kelishini tushunmadim. 
Tiriklikda yiqqarf-terganim ketdi. Endi oʻzimni oʻldirsam ham foydasi yoʻq. Ish qilish 
kunlarida yoʻldan adashib, ish qoʻlimdan ketgach, ogoh boʻldim. Vaqt kam qoldi, yoʻl 
uzun, may esa achchiq, juda ham, juda ham qattiq ahvolda qoldim. Agar menga Xudo 
oʻzi rahm qilmasa, mening ahvolimga voy, yuz marta voy! 
Xudo oʻzi umrning kunlarini boʻlib qoʻygan; uning har bir fursati bir ishga moʻljallangan. 
Oʻn yoshgacha odam oyogʻi boyloq, gʻaflatda boʻladi; yigirmagacha umr bilimsizlik, 
mastlik bilan oʻtadi. Oʻttiz bilan qirqning orasi xursandchilik davridir. Afsuski, menga bu 
ham harom boʻldi. Ellikka kirganda kishi taraqqiy topmasa, oltmishga yetganda uning 
ishi tanazzuldan iborat. Etmishgacha kishi oyoq ustida tura bilishi kerak; saksonda esa 
uning oʻltirishi farzdir. Toʻqsonga kirgandan keyin yiqilishi, yuzga toʻlgandan soʻng 
jonni tark etishi kerak. Kishining maqsadi tabiiy yashash boʻlsa, istak bildirib, hamma-
yoqqa borishi, koʻrishi lozim. 
Xudo oʻz rahmatiga olib, oʻlmasingdan kushoyish bersa, Navoiy, sen Nux umricha boʻlsa 
ham tabiiy umrni koʻzlama. Bunday umrdan yiroq boʻlish yaxshi. Bu - umrmi? Undan 
oʻlim yaxshiroqdir... 
Umr degani toat-ibodat, Tangri nimani buyurgan boʻlsa, unga boʻysunishi uchun beriladi. 
Toat va taqvo qancha yaxshi boʻlsa, yigitlik damlari ham shunchalik dilkashdir. 
Yigit kishi qancha aysh va erkalik qilsa yaxshi koʻrinadi. Boq - u namoz oʻqiyotganda 
qanday (chiroyli) koʻrinadi! 

---