Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (III- qism) 
Alisher Navoiy 
24 
http://ziyonet.uz/ 
Rustamdek bir azamat u makkor qariyani uchratib, oʻsha goʻzalga yetishish orzusida 
gʻamga asir boʻlganini izhor etdi, deylik. Qariya oʻrtada qoʻshmachilik qilib, 
qo£shmachilik dema, makr-xiyla koʻrsatib, shunday yashirin sehrgarliklarni namoyish 
qiladiki, natijada ikki toqni juftlashtiradi. Ularning nikohini maxkamlash vaqti kelganda, 
toʻy oldi qaliniga jonining javharini soʻrattiradi. Hozir toʻy oldi qalini uchun jonini 
soʻratgan boʻlsa, ertasiga toʻydan keyingi qalin uchun imonini talab qiladi. Ra’nodek 
goʻzal mahbuba uning yordami bilan oshigʻini oʻziga ibodat qilishgacha olib keladi. 
Uning shunday oʻzini past tutishini, kamtarligini koʻrib, endi unga pul ham da’vo qila 
boshlaydi. Toʻy oldi qaliniga jonini soʻrab, keyingi maxrga imonini talab qilib, jonini, 
imonini olgandan keyin esa, bu dunyo uyidan uni surgun qiladi. Uni bu uydan chiqarib, 
boshqani kiritadi, yana boshqa bir begona odamni oʻziniki qiladi. Unisiga vafoni tark 
etgan edi. Bunisiga ham oʻsha jafolarni koʻrsata boshlaydi. 
Qizigʻi shuki, bundaylarning yuzi kelib mingi ketadi; mingtasi ketgandan keyin yuz 
mingtasi keladi. Kelish-ketish ishlari shu xilda tuzilgan boʻlib, hayot - bazmga kelib-
ketishday bir gap. Zamonning ishi shu xilda qurilgan boʻlib, evoh, u doim aylanib turadi. 
Azaldan oxirigacha shu xol boʻlib, keluvchilarning ham, ketuvchilarning ham son-
sanogʻi yoʻq. Ularning yuzi boʻlsa ham, mingi boʻlsa ham, falak ularni yoʻq qiladi. Uning 
jafolaridan oh, yuz ming oh! 
Falak aylanganda ikki chiziq xosil qilib, bu mintaqa va muaddil chiziqlari ikki 
belbogʻday uning beliga boylangan. Shuni koʻriboq odamlar uning nima maqsadda 
belining ikki yeridan boylanganini tushunadi. Uning aylanishidan xosil boʻlgan kunduz 
ham, kechasi ham tunu kun goh pastga tushadi, goh tepaga chiqadi. 
Bu mashaqqatdan quyoshning yuzi sargʻaygan; hatto yangi oy ham oʻzidan ketib,/bexud. 
Uning yetkazgan gʻamidan tong toʻnini yirtgan, shorn ham motam libosida. Issigʻini 
koʻtargani uchun oʻt oromsiz, yelni yugurtirgani sababli xor-zor. Suv ham uning 
dagʻdagʻasidan jahongashta; qattiq shamoli tuprogʻni changga aylantirgan. Uning qasd 
qilishi natijasida dengiz zahar rangida, zahar ta’siri uni qaygʻuga solgan. 
Uning zulmi bilan konning baxti qora; goʻyoki ichi laxta-laxta qon bogʻlaganday. Durga 
u shuncha koʻp zulmlar qildiki, oʻz ahvoliga toʻkilgan bir qatra yoshday boʻlib qoldi. 
Uning nayzasi la’lga shunday ochiq urildiki, natijada yarasidan bir qatra qon chiqardi. 
Uning gʻamidan bulut ahvoli ham chatoq; goʻyo oʻz dardiga bir qora oh chiqarganday. 
Undan chashma ham dushmanlik koʻrib, bir koʻz boʻlib qolgan, oʻz ahvoliga qaygʻurib 
koʻz yoshi toʻkadi. 
Bulbul uning xasratidan figʻonda, gul toʻni shu tufayli yuz yeridan chok. Lolada ham 
yangi dogʻlar paydo boʻlgan; koʻz yoshlari esa u dogʻlarni qonga boʻyagan. Shishaning 
koʻzidan qonini oqizib, mayining oʻtidan odamlarning jonini kuydiradi. Garchi u 
kishilarning joniga oʻt solsa ham, shu oʻtini ham hammadan baribir qaytib oladi. Shunga 
qaramay falak hammaga oʻzini doʻst tutib, oʻzini odamlarning ahvoliga gʻamxoʻr qilib 
koʻrsatadi. Bir necha kun odamlarga xursandchilik bagʻishlab, bir necha kun ularning 
xojatini ravo qiladi. Birovni mansabda Qorun darajasiga, birovni martabada Faridun 

---