Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (III- qism) 
Alisher Navoiy 
20 
http://ziyonet.uz/ 
Bunday odam birovning dasturxonida bitta yumaloq patir koʻrsa, uni osmon saxnasida 
toʻlin oy deydi. Odamlarning kaftida paydo boʻlgan qadoqni koʻrsa, hasad qilib, uni 
qoʻlida toʻla dur ushlab turibdi deydi. Tun qorongʻiligini tong safosi deb, boyqush patini 
humoning pati deb hisoblaydi. Odamlarning (xursandchilikdan) ichgan mayini qon deb 
biladi; taajjubki, oʻzi ham ichkisi kelib xasrat bilan qon yutadi. Birov yigʻlab, koʻzidan 
dur kabi yosh toʻkayotganini koʻrsa, qaygʻurib, qildek buralib, kuyib yonadi. Birovning 
zarxal ayvonini koʻrganda esa oʻsha oʻt bilan oʻz kulbasini kuydiradi. Bir odam gul 
hidlasa, unga tikan sanchilgandek boʻladi; birov boda ichsa. uning boshi ogʻriydi. blga 
shodlik boʻlsa, uning dardi kuchayadi. Uning joniga mos narsaning oʻzi ham darddir. 
Naqd boylikning ofati oʻgʻri boʻlganidek, yaxshilar hasadgoʻy odamlardan doim ozor 
topishadi. Gul yuzta husnu latofatga ega, lekin uning muattar hidi qoʻngʻizning joniga 
ofatdir. Iblis tugʻma koʻr kabi Xizrni koʻrmay oʻtib ketadi. Kiyimining zumrad rangi 
unga zaharli ilon boʻlib tuyuladi. Quyosh yorugʻlik berib, nur sochib turadi. Koʻrshapalak 
buni koʻrmasa, kim aybdor?! Tashna elni suv oʻlimdan saqlab qoladi; oʻtga tekkan zamon 
esa uni oʻchiradi. 
Jinning joyi biyobondir. Gulshan esa uning koʻziga zindon boʻlib koʻrinadi. Quyoshning 
javhari pok yaratilgani uchun bulut uning nurini toʻsishga intilsa nima deysan. Porlab 
turgan gavhar sopol idishning ostiga tushsa, bundan uning qimmatiga putur yetarmidi. 
Arabdan chiqqan paygʻambar butun borliqni yoritti. Abu Lahab yuzini qora qilib nima 
qilardi . 
Ey paygʻambar soʻzi bilangina shod inson, elga zarar yetkazish xavfidan sen doim 
ozodsen. Xudo osmon toqini yaratganida uning ichida bu oʻtkinchi dunyoni ham yaratdi. 
Davr gulshaniga zebu savlat berib, uning har bir gulini quyosh yorita boshladi. Bu 
charrianni Xudo yaratayotgan chogʻda uning asosiy maqsadi inson gulini yaratish edi. 
Inson jamoasidagi eng komil odam mashaqqat yukini eng koʻp koʻtargan odamdir. 
Kamolot qozongan odamlarning ham eng komili elchilar podshosi Muhammad 
paygʻambar edi. Paygʻambarlik quyoshi bilan bu kamolotini, kamolot avjidagi bu 
ulugʻvorligini sening kechangni yoritish uchun chiroq qildi, sening shon-sharafingga esa 
maddohlik etdi. Naf yetkazishni u oʻziga asosiy oʻlchoy qildi. Koʻrki, bu oʻlchov seni 
odamlarning eng yaxshisiga aylantirdi. Har tasbeh oʻgirilganda, unga sanoxonlik qilardi; 
u endi senga maddoh va sanoxon boʻldi. 
Sen shunday buyuk martabaning qadrini bil, shunday ulugʻ darajaning shukrini qil. Shukr 
nimasi? Naf yetkazishni orttir, xayru saxovat kamarini uzun qil. Oʻzingda koʻp boʻlsa, 
in’om ber: koʻp boʻlmasa, oz berishdan or qilma. Agar qoʻl bilan berib xayr qilish iloji 
boʻlmasa, til bilan ham naf yetkazish mumkin. Odamni bir ogʻiz yaxshi soʻz bilan 
xursand qilish kerak boigan vaqtda unga xazina bersang ham u qaramaydi. Soʻz bilan el 
oʻlimdan najot topadi; soʻz bilan oʻlik tan qayta tiriladi. Soʻz bilan dinsizlar musulmon 
boʻladi; soʻz bilan hayvon deganing insonga aylanishi mumkin. Bir soʻz bilan qancha 
balolar daf boʻladi; qancha boylik sochsang ham bunday nafga yetishmaydi. Insonga xos 
konning gavhari, bu -soʻzdir; odamzod gulshanining mevasi ham shu soʻzdir. 

---