Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Changlarning hosil bo`lishi. Ishlab chiqarishda bir jismni ikkinchi jismga urilishi yoki ishqalanishi, maydalanishi, tuproq qazish, payvandlash, portlash, yuk ortish yoki tushirish va shu kabi ishlar natijasida ish o`rinlarida chang hosil bo`ladi.
Sanoat korxonalarini loyihalash sanitariya me’yorlari SM 245-71 da ishlab chiqarish xonalari havosida changning yo`l qo`yilgan chegaraviy miqdori - ruxsat etilgan chegaraviy me’yor (RECHM) belgilangan. Bu chang turlariga qarab 1-10 mgm³ gacha oraliqda belgilanadi. Masalan: havodagi chang tarkibida:
- erkin kremniy IV oksid 70 % dan ortiq bo`lganda xonada chang miqdori 1 mg m³;
- kremniy IV oksid miqdori 10 - 70 % oralig`ida bo`lganda, chang miqdori 2 mg m³; 10 % dan kam bo`lganda esa 3-4 mg m³;
- shisha va mineral tola changi uchun RECHM 4 mg m³;
Chang ta’siridan inson o`pkasining alveolalari zararlanib, kelib chiqadigan silikoz, silikatoz kasalliklarining oxirgi holati - sil kasalligiga o`tishgacha boradi. Bu xastalikning eng yomon tomoni qondagi eritrotsitlarning cho`kish tezligini oshirib yuboradi. Shularni hisobga olib, har bir changning RECHM iga qat’iy rioya etish lozim.


7 - Amaliy mashg`ulot
Mavzu: Shaxsiy himoya vositalari va ulardan foydalanish


Ishning maqsadi: Shaxsiy himoya vositalari turlari, ulardan foydalanish maqsadlarini o`rganish.
Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Himoya vositalarining turlari bilan tanishish
   
2. 
   Himoya vositalariga qo`yiladigan hisoblarni o`rganish
   
3. 
   Shaxsiy himoya vositalarining vazifalariga ko`ra turlarini o`rganish
   
4. 
   Shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash, ta’mirlash buyicha korxona mamuriyatiga qo`yiladigan talablarni o`rganish
   

Topshiriqlarni bajarish:
1) Korxonalarida ishchilar foydalaniladigan himoya vositalarning turlarini sanab bering.
2) Himoya vositalariga qo`yiladigan talablarni ayting va har birini izoxlab bering.
3) Nafas a’zolarini himoya qilish vositalariga nimalar kirishi va ularning turlarini aytib bering.
4) Ko`zni himoyalovchi vositalar, turlari va ularning vazifalarini aytib bering.
5) Korxonalarida shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash, ularni almashtirish va ta’mirlashda korxona mabmuriyatining vazifalarini sanab bering.
Nazariy qism
O`zbekiston Respublikasining mehnat haqidagi qonunchilik asoslariga binoan korxona ma‘muriyati ishchi va xizmatchilarni bepul shaxsiy himoya vositalari bilan ta‘minlashi, ularni saqlash, yuvish, quritish, dezinfektsiyalash va ta‘mirlash ishlarini bajarishi kerak.
Barcha himoya vositalari ishlatilishiga qarab jamoa himoya vositalariga va shaxsiy himoya vositalariga bo`linadi. Agar ishning xavfsizligini mashinalarning konstruktsiyasi, ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish, arxitektura-rejalashtirish yechimlari va jamoa himoya vositalarini qo`llash bilan ta‘minlashning iloji bo`lmagan takdirda shaxsiy himoya vositalari qo`llaniladi.
Himoya vositalari texnik, estetika, ergonomika talablariga javob berishi, himoya samaradorligi yuqori bo`lishi, ishlatilishda qo`lay bo`lishi kerak. Ular texnologik jarayonda bajarilayotgan ish turiga mos kelishi kerak. Shu ish uchun mo`ljallangan va qabul qilingan tartibda tasdiqlangan texnik hujjatlari bo`lmagan shaxsiy himoya vositalarini qo`llash ta‘qiqlanadi. Ular vazifasi, ishlash muddati ko`rsatilgan yo`riqnoma hamda saqlash va ishlatish qoidalari bilan ta‘minlanadi.
Shaxsiy himoya vositalari (ShHV) vazifalariga qarab qo`yidagi 11 turlarga bo`linadi: