Hayot faoliyati xavfsizligi kafedrasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
“GEOLOGIYA-QIDIRUV VA KON-METALLURGIYA” FAKULTETI


HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI KAFEDRASI

“5640200-Mehnat muhofaza va texnika xavfsizligi”

bakalavr ta’lim yo‘nalishi

“Mehnat muhofaza va texnika xavfsizligi” fanidan

Korxonalardagi ishlab chiqarish maxsulotlarni zararligini aniqlashda chang va gaz miqdorini e’tiborga olgan holda xonalarni loyihalash.

mavzudagi kurs loyihasi.

Bajardi: ______ guruhi talabasi_______________________________


Rahbar: _________________________ ________________________


Toshkent-2022

Mundarija

QOʼSHIMCHA ADABIYOTLAR 10
ELEKTRON RESURSLAR 11

KIRISH
Har qanday bino va sun’iy inshootlarni qurish, turar-joy binolari, jamoat, sanoat va qishloq xo‘jalik binolari. ko'prikiar, katta hajmli imoratlar, quvurlar va inshootlarning asosi hisoblanadi. Bino va inshootni qurish uchun sarflangan xarajatlarning asosiy qismi konstruksiyalarga to‘g‘ri keladi. Hozirgi kunda amalga oshirilayotgan katta hajmdagi kapital qurilishlar, qurilish konstruksiyalaridan samarali foydalanish rivojining juda tez jadallashuviga turtki bo'ldi — konstruksiyalarning turlari va ulardan tayyorlanadigan xomashyolar to'xtovsiz takomillashib bormoqda. Shu boisdan ulami hisoblash, loyihalash va tiklash usullari ham takomillashtirilmoqda. Qurilishning samaradorligini oshirish yo'llaridan biri — uning konstmktiv sxemalarini ixchamlashtirish va konstmksiyalami tiplashtirish asosida, iloji boricha ko'proq tayyorligini oshirish bo‘lsa, ikkinchisi — bu imoratlarni raqobatbardosh, yuqori sifatli, shinamva vazifaviy qulay bo‘lishini ta’minlashdir. Shu tufayli mexanizatsiyalashtirilgan va avtomatlashtirilgan texnologik jarayonlami qo'llash bilan bir qatorda qurilish maydonchalarida bajariladigan ishlarga keng imkoniyatlar ochib berildi.
Yangi binoning qurilishi lozim bo'lsa, avval qurilish rejalashtiriladigan tumanda mikroseysmo-rayonlashtirish xaritasiga asosan shu joy qanday zilzilaviy ko'rsatkichga keltirilgan!igi aniqlanib, shu ko'rsatkichga mos konstruktiv yechim tanlash, yerosti tuprog'ini qo'shimcha o'rganish va uni tayyorlash, imoratni loyihalashda ma’lum ratsional forma tanlash, seysmik talablarga mos me'moriy-konstruktiv yechimlar ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir. Bundan tashqari, zilzilaga qarshilik ko'rsatadigan bir necha tadbirlar, ya’ni deformatsiya choklarini kiritish, imorat fazoviy bikrligini ratsional taqsimlash, konstruksiyalar birlashgan tugunlarni zilzilabardoshligini ta’minlash va h.k. Bunday tadbirlarga, aksariyat, katta xarajat qilishga to'g'ri keladi va tajribaga binoan har bir ball seysmik zilzilaga qarshi tadbirlar uchun binoning narxidan 8—12% qo'shimcha xarajatlar qilishga to'g'ri keladi. Zilzilaga va unga qarshi tadbirlarga tegishli bilimlar kurs ishimda kengroq keltirilgan.
Respublikada tashqi haroratning keskin o'zgarishi, atmosferaning holati katta rmirakkabliklar keltirib chiqaradi. Masalan, Toshkent shahrining, yillar davomida olingan statistik ko'rsatkichlarga binoan, qishdagi o'rtacha hisobiy harorat «—18» gradus yozda esa «+40» darajaga yetadi. Bir yil davomida umuman respublikada qish va yoz orasidagi haroratning farqi o'rtacha 50 daraja, ba'zi viloyatlarda haroratning og'ishi ba'zi yillari 50—65 darajaga yetadi va ba’zida undan oshib ham ketadi. Bu atmosferaning keskin o'zgarishiga, qurilish konstruksiyaiarining ma'lum o'zgarishiga, ayniqsa, inson organizmiga katta salbiy ta'sir ko'rsatadi. Respublika tarixiga qaralsa, ba’zi yiliarda yozgi temperatura 50 darajadan ortib ketadigan hollar ham ucliraydi va radiatsiya xavfi keskin ortadi. Shuning uchun respublikada bu omillarga katta e’tibor beriladi. Shaharlar, tumanlarva mikrotumanlar bosh rejalarida istiqboldagi (20 yildan so'ng) ijtimoiy-iqtisodiy, arxitcktura-qurilish, sanitargigiyenik va muhandis-texnik masalalar inobatga olinadi. Bu loyihada ayniqsa, turar-joylarni ijobiy joylashishiga, yuqorida ko'rsatilgan salbiy omillarga katta ahamiyat beriladi
Bino va inshootlami loyihalash ular quriladigan hududga bevosita bog'liq, shuning uchun o‘sha hudud bir qancha ko‘rsatkichlar bo'yicha ilmiy asoslangan holda tahlil qilib chiqilishi zarur. Eslatib o ‘tish joizki, bu tahlilning asosida loyihalash vazifasidan va maqsadidan qat’iy nazar birinchi navbatda inson omili yotadi