Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

 

 

288 

 

---

X BOB. JINOYATDA ISHTIROKCHILIK 

1-§. Jinoyatda ishtirokchilik tushunchasi 

Ishtirokchilikda sodir etilgan jinoyatlar o‘z huquqiy xususiyatlariga 

ega bo‘lib, bu ularni mustaqil jinoyat-huquqiy institutga ajratish imkonini 

beradi. 

NOTA BENE ! 

Ikki yoki undan ortiq shaxsning qasddan jinoyat sodir etishda 

birgalashib qatnashishi jinoyatda 

ishtirokchilik 

deb topiladi 

(JK 27-

moddasi).

 

 

Ishtirokchilikda sodir etiladigan jinoyatlarning yuqori ijtimoiy xavfi 

shu bilan shartlanadiki, bunday holatlarda jinoiy-huquqiy muhofaza 

obyektlariga sezilarli katta zarar yetkaziladi, jinoiy faoliyat yanada 

mustahkamroq berkitiladi, bu esa huquq muhofazasi idoralarining uni o‘z 

vaqtida fosh etish va oldini olish bo‘yicha ishini qiyinlashtiradi. 

Mazkur shart-sharoit alohida tasniflangan jinoyatlar tarkiblarini 

konstruksiyalashda ko‘pincha hisobga olinadi. Masalan, shaxslar guruhi 

tomonidan yoki uyushgan guruh tomonidan yoki uyushgan guruh a’zosi 

tomonidan uning manfaatlarida sodir etilgan qasddan  qotillik (JK 97-

moddasi 2-qismi «p» bandi). 

Jinoyatning u yoki boshqa tarkibini kvalifikatsiya qilishda nafaqat 

uning sodir etilishida shaxsning birgalikdagi ishtirokiga, balki 

ishtirokchilikning muayyan alomatlari va turlariga ham e’tibor qaratish 

zarur,  bu esa adolat, qonuniylik prinsiplari amalga oshirilishining 

kafolatidir. Agar ishtirokchilar harakatlarida JK Maxsus qismi moddasida 

tasvirlangan u yoki bu jinoyatning kvalifikatsiyalovchi alomatlari bo‘lsa 

(masalan, shaxslar guruhi, uyushgan guruh va hokazolar tomonidan jinoyat 

sodir etilishi), u holda sodir etilgan qilmishni ishtirokchilikning u yoki bu 

turini tavsiflovchi muayyan alomatlaridan kelib chiqqan holda Maxsus 

qismning tegishli moddasi bo‘yicha kvalifikatsiya qilish lozim. 

289 

 

---

Ishtirokchilik tushunchasining JK Umumiy qismi instituti sifatidagi 

ta’biri  yetarlicha kengdir. Ishtirokchilik jinoiy faoliyatning maxsus shakli 

sifatida qator obyektiv va subyekt alomatlari bilan tavsiflanadi.