Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Ishtirokchilar jinoiy faoliyatining birgalikda amalga oshirilishi 

shunda ifodalanadiki, jinoyat o‘zaro bog‘liq va o‘zaro shartlanilgan 

harakatlar (harakatsizlik) bilan amalga oshiriladi, bir necha shaxslarning 

qilmishlari barcha uchun umumiy jinoiy natijaga erishishga yo‘naltirilgan. 

Jinoyat sodir etishda ikki yoki undan ortiq shaxslarning birgalikdagi 

ishtiroki bitta ishtirokchi faoliyatini boshqasining faoliyati to‘ldirgan 

paytda ham mavjud, zero bu ular uchun umumiy ijtimoiy xavfli oqibatga 

erishish imkonini beradi. Agar shunday birgalikdagi faoliyat faqat tashqi 

xarakterga ega bo‘lib, ichki, anglangan bog‘liqlik bo‘lmasa, u holda 

yagona jinoyatdagi ishtirokchilik haqida so‘z yuritish mumkin emas. 

Mazkur hollarda aybdorlar, ularning jinoiy faoliyati obyektiv ravishda 

umumiy, yagona natijaga sabab bo‘lganligiga qaramay, mustaqil jinoiy 

javobgarlikka tortilishi lozim. 

Ishtirokchilikning har biri jinoyat sodir etilishiga o‘zining ma’lum 

hissasini qo‘shadi. Ulardan birlari barcha ishtirokchilarni tashkillashtirish, 

muvofiqlashtirish bo‘yicha harakatlarni bajaradi, boshqalari faqat jinoyat 

sodir etilishi sharoitlarini yaratadi, uchinchilari uni amalga oshiradi, 

to‘rtinchilari esa jinoyat izlari berkitilishini ta’minlashadi, uning 

ochilishiga to‘sqinlik qilishadi. Shu tariqa aybdorlarning birgalikdagi 

faoliyati, bir tomondan har bir ishtirokchi harakatlari (harakatsizligi) 

290 

 

---

o‘rtasidagi maqsad birligi va sababiy bog‘liqlikda, boshqa tomondan – 

umumiy jinoiy natijada, shuningdek, boshqa ishtirokchilar tomonidan 

harakatlar amalga oshirilishi uchun sharoitlar yaratishda ifodalanadi. 

Qilmish, jinoiy natija va har bir ishtirokchi qilmishining sababiy 

bog‘liqligi birgalikning obyektiv tavsifini tashkil etadi.