Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

Aybsizlik prezumpsiyasi nafaqat asossiz ayblov va hukm qilishga 
yo’l qo’ymaydigan kafolatdir.
Ayblovning shubhasiz isbotlanishi 
shartligi hamda bartaraf etib bo’lmaydigan shubhalarni ayblanuvchi 
foydasiga hal qilinishi zarurligi to’g’risidagi mazkur prezumpsiyaning 
talablari davlat organlarini ish holatlarini xolis, beg’araz va adolatli tarzda 
aniqlashga yo’naltiradi va shu orqali sud tomonidan ishning adolatli hal 
qilinishini ta’minlaydi. Aybsizlik prezumpsiyasidan salgina ham chetga 
chiqish odil sudlovda qonuniylikning buzilishiga va fuqarolarning huquq 
va qonuniy manfaatlari cheklanilishiga olib keladi. 

---

628 
8. Gumon qilinuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchini 
himoyalanish huquqi bilan ta’minlash. 
O’zbekiston 
RespublikasiKonstitutsiyasining 116-moddasida “Ayblanuvchi 
himoyalanish huquqi bilan ta’minlanadi. Tergov va sud ishini yuritishning 
har qanday bosqichida malakali yuridik yordam olish huquqi 
kafolatlanadi. Fuqarolarga, korxona, muassasa va tashkilotlarga yuridik 
yordam berish uchun advokatura faoliyat ko’rsatadi” deb 
mustahkamlangan. 
Himoyalanish huquqi jinoyatga oid sud ishlarini yuritishda shaxs 
huquqlarining kafolatlari tizimida markaziy o’rin egallaydi.
Ushbu 
huquq nafaqat shaxs huquq va qonuniy manfaatlarining kafolatlarini, balki 
odil sudlov manfaatlarini amalga oshirishning yuridik sharti sifatida 
xizmat qiladi.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari jinoiy 
javobgarlikka tortiladigan shaxslarda himoyalanish huquqining nafaqat 
mavjudligini e’lon qiladi, balki mazkur huquq ta’minlanganligiga urg’u 
beradi. Jinoyatga oid sud ishlarini yuritishda himoyalanish instituti gumon 
qilinuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchiga taqdim etiladigan va ularga 
ishda taraf sifatida ishtirok etishga, jinoyat sodir etish yuzasidan 
ularga qo’yilgan ayblov yoki gumonni rad qilishga, jinoyat sodir etishga 
aloqador emasligini isbotlashga, javobgarlikni engillashtirish uchun 
harakat qilishga imkon beruvchi huquqlar kompleksi sifatida xizmat qiladi. 
JPKning 24-moddasiga muvofiq, gumon qilinuvchi va 
ayblanuvchining himoyalanish huquqi quyidagi qoidalardan iborat: gumon 
qilinuvchi va ayblanuvchi o’z huquqlarini shaxsan hamda o’z 
vakolatlaridan to’liq foydalanadigan himoyachi yordamida amalga 
oshirishlari, shuningdek, huquqni muhofaza qiluvchi organlarining 
mansabdor shaxslari har bir ayblanuvchi o’zining himoyalanishga 
bo’lgan konstitutsiyaviy huquqini amalga oshirishi uchun tegishli 
sharoitlar yaratish bo’yicha majburiyatlarini bajarishlar. 
Gumon qilinuvchiga (ayblanuvchiga) taqdim etiladigan hamda 
o’zining nimada ayblanayotganligini bilishga, o’z tushuntirishlarini 
berishga, unga qo’yilgan ayblovga nisbatan e’tiroz bildirishga, o’z qonuniy 
manfaatlarini shaxsan himoya qilish bo’yicha barcha huquqlardan 
foydalanishga imkon beruvchi protsessual vosita va huquqlar majmuisi 
jinoyat protsessida himoyalanish huquqi institutining asosini tashkil etadi.