Harbiy-dala terapiya

“qayta nurlanish holati
” 
deb nomlanadi, nurlanish dozasi 0,5-1 Gr bo’lganda yengil funksional o’zgarishlar 
paydo bo’lishi va qonda kuchsiz 
“nurlanishli reaksiya”
kuzatilishi mumkin. 1 Gr 
dan kam dozada nurlanish olganda O’NK rivojlanmaydi. 
3.
Kasallik kechishida quyidagi davrlar kuzatiladi 
a)
Boshlang’ich davr (birlamchi reaksiya) 
b)
Yashirin (latent) davr 
c)
Avj olgan davr 
d)
Tuzalish davri 
Tashqi teng tarqalgan uzoq (bir necha soatdan 2-3 kungacha) nurlanishli 
O’NK qisqa muddatli nurlanishdan rivojlangan O’NK klinik turlari bilan kechadi. 
Ammo birlamchi reaksiya davr belgilari kechikadi, shunga bog’liq holda O’NK 
og’irlik darajasini aniqlashda ularni rivojlanish davrlari muddatiga emas, 
belgilarning ifodalanganligiga asoslanadi. Shikastlanishning og’irlik darajasi 
nurlanishning dozasiga bog’liq saqlanib qoladi. 
Uzoq cho’zilgan va fraksiyalashgan muddati 10 kun va undan ortiq nurlanish 
turlarida O’NK suyak-ko’mik formasi rivojlanib, har xil og’irlik darajalarini yarim 
o’tkir kechishi kuzatiladi. Bu hollarda birlamchi reaksiya davri kuzatilmasligi 
mumkin, avj olgan davr belgilari muddati uzayadi. Giporegenerator kelib chiqishli 
kamqonlik ko’proq ifodalangan. Klinik belgilarni eng kuchli ifodalanishi 
nurlanishni to’xtatish davriga nisbatan kechikadi. Qayta tiklanish jarayonlari 
sekinlashadi. Nurlanish dozasini ta’siri muddati uzoqlashgani sari, impulsli 
nurlanishdagi sindromlarga qaraganda kuchli ifodalangan bo’ladi. 
Tashqi umumiy tanani har xil sohasi teng bo’lmagan nurlanishli kasallik 
belgilari tanani har xil sohalarini nurlanish koeffitsienti 2,5 dan yuqori bo’lganda 
paydo bo’la boshlaydi. Nurlanishni teng barobar bo’lmasligi ionlovchi nurlanishni 
har xil kirib borish xususiyatlariga (neytron yoki gamma kvantlar) manbadan uzoq 
yoki yaqin joylashishiga, yoki tanani nurlanish manbaiga nisbatan joylashishiga 

---

15 
bog’liq. Teng barobar bo’lmagan nurlanish turlariga mahalliy radiatsion 
shikastlanishni kiritish mumkin. Ular har qanday ionlovchi nurlanishning mahalliy 
ta’siridan, uning dozasi mahalliy nurlanayotgan to’qimalarda klinik o’zgarishlarni 
chaqira oladigan o’lchamda bo’lganda rivojlanadi. Bunday shikastlanishlar eng 
ko’p terining nurlanishli shikastlanishida kuzatiladi asosan unga yadro reaksiyasi 
mahsulotlari tushishidan, katta miqdorda betta tanachalar chiqarishdan yuzaga 
keladi.