Агапи-ал-амал- мехнат ку- 1Ш1ГИ. Бу кУпшк ер ЧОИЛ1Н. су- юриш. косил йигим-торими билан боглик.
Ал-мушри - деккои кушнк- лари. Улар ер чопилаётганда тгжро милади.
Даг-алншт куижклари (Судан шевасида бутдой янчиш маъносини билднради). асосаи бугдой янчишда ижро этилади.
Лш-Шайгия кабиласинит кадимги ср малари азалдан габиийликдаи кура, илохиётга купрок ишонипиан. Шу иарса уларниш кУшикдарида куриннб гуради. Аш-Шайгия кабиласининг мохнат кушиклари куш ил очиш ёки иш жараёиида кайфияпги кУтариш учун эмас, балки Худодан косилнинг унумли булиншпи илтижо килиш учун ижро этилади, Дш- Шайгии кабиласинит мс.\па i купшкдарнга я на аСллар куишклари хам киради. Масалан. уй юмушларпда. гаом тайёрлашда. сигир ст ишда. сух махсулотларнпи тайёрлашда жур булиб куйлаиади.
Бундам ташкари, бошка ме\нат кушикдарн хам манжуд: булардан. “Агапи ил-бапашин". "Агаш/ ар рун". “Агани ал-маранбииа”, "Сайд ас саман”.Бу кУишклар мусикий чолгуларсиз ижро этилади.
Лш-Шайгия кабиласининг гуй маросим лари куплаб миллий у дум ва аньаналарнн уз ичига кдмраб олгаи. Улар асосаи тсафлаштприлган куринишга эга булиб, хилма-хнллш и билан ажралиб туради. Аш- Шайгия кабиласида тУй маросим и 2 кис.\па булинади:
Туйга гайёргарлик курнш;
Туй Уткагшш кисми
Туй маросими муайяп ном билан ат&чади ва уни “Йаум ал хафл алам"деб юритилиш анъапага айланган. Лш-Шайгия кабиласида рацсона усуллар кеш таркдлган. Ар-артоди, ар-табуди, ад-далебдсб помланган ракслар алохида ажралиб ту ради. Улар орасида ад~Оаиеб кенг кулланиладиган усуллардан хисоблаиади. “Ал хафиф". “балалаы” ракслари, “ал карим-тариккелип уйнда ижро этиладиган раке ва ашулаларда шу усулни учратиш мумкин
“Агани ал-атфал” - (болалар уйин купнн и) театрлаштирилган, мусобакалар билан боглик булган ку11|ик. Куп кушиклар тарбиявий ахамиятга эга.
“Агани ал-мадJf” - алла кушшн.
“Фат-фат” бу ашулани болалар ал-фат-уфат уйипиии уйпаёт- ганда ижро чгншади Уйинни 10-15 ёшгача булган болалар ва кизлар аилана шаклда утириб уйнашади.
“Агани ал-манахапГ - мотам кушиги. “Агани ад-диния” - диаий куишк. Аллох ва Пайгамбарлар номлари чикр >тиб ижро угилади.
“Зныр” - суфийлар тарикатининг чнг мухим апоматларидан бири булиб. зикр тушувчилар жачава ракеида Куръон сураларини оммавий ижро тгишлди. Улар мусулмонларнинг учта байраммда: Мавлуд аи-Пабий (11айгамбарпипг гутилигпи). ал-карама (курбоплик маросими), чикр лайлийа (пай шайба кунлари тун ярмида) айтилади. Зикр пай гида асосан урма-чарблн чолгулардан фойдаланилади: ат-тар, ар-риг, ан-нугора. ан-нуба. Торли ва пуфяама чолгулар эса умуман ишлатилмайди. Судан зикрларининг энг фаркди томонларндаи бири шуидаки, уида (муеулмои аиьапалари билан бир каторда) кадим Африка диний маросимларининг кучли такспри куч га таш.напади.
“Агани ai-tap" - беморни тузатиш маросими да ижро этилади.
Аш-птагияиинг лирик кушиклари асосан тинглаш учун мулжалланган. С’уданда мумточ мусика сифатида юритиладигап мусикий памуналар хам узига хос булиб, профессионал мусика дсб юритилади31. Одаiда, аш-Шайгия халк профессионал мусикаси 2 гурухга булннади:
Бокал;
накорагли ижро услуби — вариаигли шакл. куирок жамоавий иисрода кенг кулланилаци.
Судан вокал чолгу асарларида бошца Шарк мамлакатларига хос мусикий анъаналарпинг таьсири худа мучим ахам и я г касб этади. Лйтнмларнинг кандай бошлашнпм аник курса! илмагаи. Улар вокал ёки чолгу асар билан келиши мумкин. Му каддим&ча купрок чарбли асбобларда умумий усулни бериб, бошлаш кенг оммалашган. Судан мусикдси бошка араб халклари му с и ка с и дан фарк килади. Чунки бу халк му си касида икки аныша. яъни Африка халвугарига мос миллий аньаналар ва гыикод билан боглик диний маросим айтим анъаналари мужассам булган.
Гакрорлаш учун магтлар:
Судан мамлакати кднси цитъада жойлашган ва кандай мадампятларпи ка м раб олган:
Мусикий аньаналарида канлай жанрлар мавжуд ва уларпи миллий асосларидаги жихатлар;
Судан миллин чолгулари;
Аш-Шайпнг мусикий анъаналари:
Судан жанрларишнп ижрочилик услубларига хос жихатлар.
Араб Машрнк мамлакатлари Арабисгон ярим оролидши 20дан ортик араГ> давлатлариии уч ичига олади: Бакрайп кироллши. Бнрлашгап Араб амирлиги, Иордания Хошичтийлар кироллиги, Ирок. Ливан. Миср. Сурия ва Ямам Араб Рсспубликлари; Катар. Куиайт, Фаластин давлаглари; Саудия Арабистошт Кироллиги ва унга я кин миптакаларда жойлашган. тили, маданияти. хусусап мусика мадашгяти билан узаро якип бу.пан мамлакатлар \ам шу жумладанднр. Мазкур мамлакатлар мусикасида У рта ОсиС на Эрон халклари мусикасининт таъсири сезиларлидир Абул-Фараж ал-Исфахонийгоитг (897-967) Кушикнар кигоби" агалмиш махобатли асарида исломдаи илдинги араб мусикасита кадимги V'pia Осиё ва г)рон халклари мусикасиминг гаьсмри хакида даниллангап маьлумотлар мавжуд'4.
Шу муносабат билан араб \офизи ва шоири Абду-р-Рахмон Атраднинг Палил ибн Язидга (вафоги 748 йил) айтган куиидаги гаплари гьтиборлидир: “Бутун мусика бизга Ажамдап келган, б из араблар ка унга араб шеърлариня к^йганмиз холос.”
Хрзирги кун Араб Машрйк мамлакатлари мусикасида Jhapo мупггараклик анчагинадир. Масадан. чолгу дар, уларниш созланиши.
мОршк1в 1. Ширк.мусикии маибашунислши (Х-Х1 аср;шр>. 1.. 2008, 18 6
Зв
атаниши, ритм. о.\анг. анъанавнй мусикага муносабаг, мусикий шакл ва бошкалар. Таъкидлаш лошмки. Исломнинг шиа мачхаби на сунианинг Хапоалия окими хукмронлик килган мамлакатларда мусикдмииг ривожи сусг булган. Миср. Гурия. Ливан каби давлатларда ка мусика маданияти илдамлаб кетган. Лскии, ^зга Машрик мамлакатларида хам мусикага тьтибор кучаймокда. Жумладан. Кувайтда 1472 й ил дан Мусика укув юрти (бигирувмилар урта мусикий макiyмот хдкида диплом олади) ва Мусика саиъати институти (битирувчилар мусика да бакалавр дипломини олади) ташкил тшлди.