34
БОБУ РНОМЛ
Ю ну схо н Ч и н г и з х о н н и н г и к к и н ч и
ўғли Ч и ғатой наслидандир.
Юнусхон ибн
Вайсхон ибн Ш ерали ўглон ибн Муҳам-
м адхон ибн Х и зр Х о ж ахо н ибн Туғлуқ
Темурхон ибн Эсан Б угахон ибн Дўвахон
и б н Б а р о қ х о н и б н Й е с у н Т у в а иб н
Мўтугон ибн Ч и ғатойхон ибн Ч и нги зх о н.
Ш у н ч а л и к т ў х т а л д и к , энди х онлар
ни нг аҳ вол и ни ҳам қ и с қ а ч а з и к р этай-
л и к . Ю ну сх о н ва Эсан Б ў ғ а х о н Вайс-
х о н н и н г ў ғ л о н л а р и эди. Ю н у сх о н н и н г
ўғл о нл ар и Офоқхон ва Жонбобохон эди.
Ю н у с х о н н и н г о н а с и Т е м у р б е к (А м и р
Темур) қ ад рл аган т у р к и ст о н л и к қ и п ч о қ
бекларидан Ш айх Н уриддинбекнинг қ изи
ё невараси бўлади.
В ай с х о н н и н г ў л и м и д а н су н г м ў ғу л
у л у с и и к к и г а б ў л и н а д и . Б и р б ў л а г и
Юнусхон томон ва кўпроги Эсан Бўғахон
томон бўлади. Улугбек мирзо бурунроқ
Ю нусхоннинг
эгачисини А бдулазиз мир-
зога олиб берган эди. Ш у муносабат билан
Б ор ин т у м ан б ек л ар и д а н Эрзан, Чарос
туман бекларидан М ирак туркман Юнус-
х онн и уч-тўрт минг у й л и м ў гу л улуси
б и л а н У л у г б е к м и р з о г а к е л т и р д и л а р .
Мақсадлари кўм ак олиб, яна мўғул улу-
сини
эгаллаш эди; мирзо мурувват қил-
мади, баъзисини асир қилди: баъзиларини
бирин-сирин вилоятларга тарқатди. Эрзан
таназзули мўғул улусида бир тарих бўлиб
қолган.
Юнусхонни* Ироқ сари ўтказиб юбор-
дилар. Бориб бир йилдан ортиқрок Таб-
ризда турди. У м аҳалда Табриз подш оҳи
Ж а ҳ о н ш о ҳ Б ороний қ о р а қ ў й л у қ эди. У
ердан Ш ерозга к елди. Ш ерозда Ш оҳрух
м ирэонинг и к к и н ч и ўгли Иброҳим Сул-
тон мирзо эди. Беш-олти ойдан сўнг Иб-
роҳим мирзо ўлиб, ўғли Абдуллоҳ унинг
ў р н и г а ў ти р д и . А б дуллоҳ м и р зога хон
н а в к а р эди, м у л о з а м а т қ и л а р эди. Ўн
етти-ўн с а к к и з йил хон Ш ероз ва бош қа
в и л о я т л а р д а турди.
Улуғбек мирзо ва ў ғ и л л а р и н и н г ғав-
ғоси п а й т и д а Эсан Б ў га х о н ф у р сат д ан
фойдаланиб Ф аргона ви л о я т и н и Канди-
бодомгача босиб, А ндиж он ни олиб, элини
батамом асир қил д и.
Султон Абусаид мирзо т ах тн и қ ў л га
к и р и т г а ч , л а ш к а р
то р тиб бориб Я н г и
ш аҳ р и д ан наридаги И сф арада, Мўғулис-
тонда Эсан Б ў ғ а х о н н и тор-мор қ и л д и .
Унинг ф итнасини даф этиш учун Абусаид
м и р з о и л г а р и А б д у л а з и з м и р з о о л га н
эгачиси х о н и м н и олиб, Ю нусхонни ш у
м у н о са б ат б и л ан И р о қ ва Х у р о с о н д а н
чорлаб, тўйлар қилиб, дўст бўлиб, мўғул
у л у с и г а хон қ и л и б ю борди. С а ғ р и й ч и
ту м ан б е к л а р и н и н г
б ар ч аси бу п а й т д а
Эсон Б ўғахонн и ёмонлаб, М ўғулистонга
келгандилар. Юнусхон уларга қ ў ш и л д и .
Б у п а й т д а с а ғ р и й ч и б е к л а р н и н г ул у ғи
Шер Ҳ ож ибек эди. Юнусхон унинг қ изи
Эсон Давлатбегимга уйланди. Мўғул урф-
одатига кўра, Юнусхонни ва Эсон Давлат-
бегимни бир оқ ки г и з устига ўтирғизиб,
уни хон қилиб кўтардилар.
Х он Эсон Д а в л а т б е г и м д а н уч қ и з
кўрди. Ҳаммасидан каттаси Меҳр Нигор-
хоним эдики, уни Султон Абусаид мирзо
катта ўғли Султон Аҳмад мирзога олиб
берган эди. Мирзодан бирорта ўгил ёки
қ и з б ў л м а д и . С а м а р қ а н д н и ў з б а к л а р
олганда Меҳр Н игорхоним Ш айбонийхон
қ ў л и г а т у ш д и . М ен К о б у л д а л и г и м д а
Ш о ҳ б е г и м б и л а н С а м а р қ а н д д а н Хуро-
сонга, Хуросондан Кобулга келди. Шайбо-
нийхон Қандаҳорда Носир мирзони қам ал
қилганда, мен Л ам гонга йўл олдим. Хон
мирзо ва Ш оҳбегим ҳамда Меҳр Нигор-
хон Б ад ах ш о н га кетд и л ар . М ирзохонни
М у б о р а к ш о ҳ З а ф а р қ а л ъ а с и г а чорЛа-
ганда Абобакр К о ш ғар ий ни нг ҳу ж у м и га
йўлиқиб, Ш оҳбегим ва Меҳр Н игорхоним
ҳамда ж ам и элнинг аҳ л и ва аёли
асир-
л и к к а тушиб, у золим бадкирдор қамоғида
ҳаётдан к ўз юмдилар.
И к ки н ч и қ изи менинг волидам Қутлуғ
Нигорхоним эди. Аксар ҳарбий сафарлар
ва сар г а р д о н л и к л а р д а мен б илан бирга
эди. Кобулни олганимдан сўнг беш-олти
ой ўтиб, т ў қ қ и з юзу ўн биринчи (1505)
йи л и тангри р аҳ м атига борди.
У чи нчи қ и з и Хўб Н и го р х о н и м эди,
Муҳаммад Ҳусайн кўрагон дуғлатга бер-
ган эдилар; бир қизи , бир ўғли бор эди.
Қ изини Убайдхон олган эди. Мен Бухоро
ва С а м а р қ а н д н и о л г а н и м д а ш а ҳ а р д а н
ч и қ м ай қолган эди.
А м акиси Саййид Му-
ҳ а м м а д м и р з о С а м а р қ а н д г а С у л т о н
С аи д х о н д ан э л ч и л и к к а к е л г а н д а , унга
*
У лугбек ўн уч я ш а р Ю нусхонни м а ш ҳ у р м у т а ф а к к и р Ш а р а ф и д д и н А ли Яадий
т а р б и я с и га т о п ш и р а д и . У й и г и р м а йилга я ц и н ш у д а ргоҳда т а р б и я топади.
www.ziyouz.com kutubxonasi
