Халцаро бобур фонди

ТЎҚҚИЗ ЮЗ ЎТТИЗ ИККИНЧИ
(1525-1526) ЙИЛ ВОҚЕАЛАРИ
Т ў қ қ и з юз ў тти з и к к и н ч и й и л сафар 
о й и н и н г а в в а л и д а , ж у м а к у н и , офтоб 
қ авс б у р ж и га к и р г а н пайт эди, Ҳиндус- 
тон саф а р и н и б о ш лади м . Я к л а н г тепа- 
лиги дан ўтиб, Деҳи Яқуб дарёсининг гар- 
б и й т о м о н и д а г и ў л а н г с а й ҳ о н л и к д а
т у х т а д и к . Бу м ан зи л д а э к а н и м и з д а етти- 
с а к к и э ой бурун Султон Саидхон ҳузу- 
рига э л ч и л и к к а кетган А б ду м ал и к қурчи 
х о н н и н г Я н г и б ек к ў к а л д о ш деган киш и- 
си билан о л д и м и зга кел д и. Х о н и м л ар ва 
Хондан х ат л а р , арзи м ас совға ва дуолар 
к е л т и р д и . Л а ш к а р н и ж а н г г а т ай ё р л а ш
и ш л а р и боис и к к и кун ш у қ ў н и м ж о й д а
т у р д и к. Бу ердан ж ў н аб , йўлда бир бор 
т ў х т аб , Б о д о м ч а ш м а г а к е л и б т у ш д и к . 
Ш у қ ў н и м ж о й д а м а ъ ж у н едик.
Ч о р ш ан б а к у н и Б орикобда тухтага- 
нимизда Ҳиндустонда қолган Н урбекнинг 
у к а л а р и Х о ж а Ҳ усайн девон Л а ҳ ў р хо- 
л исоти дан (даромадидан) юборган йигир- 
ма м и н г ш о ҳ р у х и й о л т и н а ш р а ф и й ва 
т а н г а л а р н и олиб к е л и ш д и . Бу пуллар- 
н и нг к а т т а қ и с м и н и Б а л х арбобларидан 
бири М улла А ҳм ад о р қ а л и Б ал х д а г и иш- 
л ар н и я х ш и л а ш учун бериб юбордим.
О йнинг с а к к и з и н ч и с и д а , ж у м а куни 
Г а н д а м а к к а келиб т у ш г а н и м и з д а
қат- 
т и қ тумов булдим. О ллоҳга ш у к р , у ен- 
гил утди.
Ш анба к у н и Боғи Вафога келиб туш- 
д и к . Ҳ умоюн м ирзо ва н а р иги тарафда- 
ги л а ш к а р н и н г к ел и ш и н и кутиб бир неча 
к ун Б оғи В афода туриб қ о л д и к .
У шбу т а р и х д а Боғи В афонинг чек- 
ч е г а р а с и ва б еғу б о р г ў з а л м а н з а р а с и
ҳ а қ и д а бир неча бор эсга олд ик. Ж у д а 
саф оли боғ бўлган. Х а р и д о р л и к к ў зи би- 
лан қ ар аган к и ш и уни нг қ а н д а й ер экан- 
л и ги н и билади. У ерда неча кун турган 
бўлсак, и ч ад и ган к у н л а р и м и з ж у д а кўп 
и ч д и к ва сабуҳий қ и л д и к , и ч м аган кун- 
л а р и м и з м а ъ ж у н еб, с у ҳ б а т қ у р д и к .
Ҳ у м о ю н в а ъ д а л а ш г а н м у д д а т д а н ан ч а
кеч қ о л га н л и ги учун к ески н сўз ва қат- 
т и қ д агдага билан х ат битиб ж ў н а тд и м .
Сафар о й и н и н г ўн еттин чи сид а, як- 
ш анба к у н и сабуҳий қ и л и б ў тир ган эд ик 
ҳ а м к и , Ҳ ум ою н к ел д и . Кеч к е л га н л и г и
учун қ а т т и қ сўзлар билан бироз койи- 
дим. Х о ж а Калон ҳам шу ку н и Газни- 
дан келди.
У ш а душ анба о қ ш о м и н и н г ў зидаёқ 
йўлга туш и б Султонпур билан Х ож а Рус- 
т а м н и н г о р а с и га со л и н га н я н г и боғда 
т ў х т а д и к .
Ч о р ш ан б а ку н и у ердан ж ў н аб кет- 
д и к . Ж о л а (сол)га туш иб Қ ўш гунбазга- 
ча шароб ичиб бордик. Қ ўш гунбазда сол- 
дан ч и қ и б , л а ш к а р г о ҳ г а қ ай ти б к ел д и к . 
Э ртаси к у н и ҳ ам л а ш к а р н и ж ў н а т и б , 
с о л г а т у ш и б м а ъ ж у н х ў р л и к қ и л д и к .
Одатда, л а ш к а р тў х т ай д и га н қ ў н и м ж о й
Қ и р қ а р и қ д а б ў л а р д и . Қ и р қ а р и қ н и н г
т ў гр и си га борганим изда қ ан ч а ти к и л и б
қ а р а м а й л и к , л а ш к а р н и н г а с а р и ҳ а м
кў р и н м ад и . О тлар ҳам пайдо бўлм ади. 
Х а ё л и м г а : „ Г а р м ч а ш м а бу ерга я қ и н ,
б а л к и қ ў ш и н ў ш а ерда т ў х т а г а н д и р “ , 
деган ф и к р келиб ў ш а ерга ўтиб кетд и к . 
Г а р м ч а ш м а г а етиб б о р г а н и м и э д а к у н
кеч бўлиб қолганди. У ерда ҳам тўхта- 
масдан, кечаси б ўлгани га қ а р а м а й , су- 
зиб кетаве р д и к. Б и р ерда солни тўхта- 
тиб, бир м уддат у й қ у л аб , нам о з пайти 
Ядабирга ч и қ и б олд ик. Кун кў тар ил ган- 
да а с к а р л а р к ў р и н а бо ш лади . Л а ш к а р
Қ и р қ а р и қ н и н г т ев ар а ги га — бизга кў- 
ри н м ай д и г ан ерга ж о й л а ш г а н экан.
Солда Ш айх Абул В аж д, Ш ай х Зайн, 
Мулло А ли х о н , Турдибек Хоксор синга- 
ри ва я н а ш еъ р ай ту в чи к ў п г и н а киш и- 
л а р бор эди. 
С уҳбатда М уҳ ам м ад Со- 
л и ҳ н и н г ушбу байти ни эсга олдик: