Халцаро бобур фонди

ТЎҚҚИЗ ЮЗ ЎН ТЎРТИНЧИ( 1508-1509) ЙИЛ ВОҚЕАЛАРИ
Бу ёз М уқур тупроги да м аҳ м ан д аф- 
гон нин г бир бўлаги тал о н-то р о ж қилин- 
ди. Ушбу ю риш дан келиб т у ш г ан д ан бир 
неча кун ўтиб, Қ ўчбек, Ф а қ и р А л и Ка- 
р и м д о д ва Бобо т а н қ ў р и қ ч и қ о ч и ш н и
х аёл қ и л и б д и р л а р . Х абар топиб, к и ш и
ю б о р и л д и . И с т а р г а ч н и н г п а с т р о г и д а н
тутиб олиб к е л д и л а р . Ж а ҳ о н г и р
мир- 
зони нг т и р и ги д а ҳам булар ҳ а қ и д а баъ- 
зи я р а м а с сў зл ар э ш и т и л г а н эди. Бар- 
ч асин и бозорбошида қ а т л этиш га буюр- 
дим. Д ар в о зага элтиб, ар қо н солиб осаёт- 
ган п а й т и д а Х а л и ф а н и Қ оси м бек юбо- 
риб, яли ни б-ёлво ри б гу н о ҳ ла р и н и тила- 
ди. Б е к н и н г х о т и р и н и қ и л и б қ онлари - 
дан кеч д им , зиндонга со л иш ни буюрдим.
Ҳ и с о р и й л и к л а р ва қ у н д у з л и к л а р ,
Х и с р а в ш о ҳ н а в к а р л а р и б ў л ган м ўгул- 
л а р н и н г у л у г л а р и Ч а л м а , А л и С аййид 
Ш а к м а , Ш е р қ у л и , Э гу С о л и м , я н а
Х и с р а в ш о ҳ н и н г ч и ғ а т о й л а р д а н б ў л ган 
э ъ т и б о р л и н а в к а р л а р и — С у л то н А ли 
ч у ҳ р а, Х удобахш бош лиғ, я н а ту р км ан- 
л а р д а н С ую ндук ва Ш о ҳ н а з а р б о ш л и қ
и к к и - у ч м и н г с а р а л а н г а н й и г и т л а р бу 
м уддатда б ир-бирлари билан сўзлаш иб, 
сў зн и бир ерга қ ў й и б , б и зга н и сбатан 
х у су м ат й ў л и н и т а н л а б д и л а р . Б у з и к р
э т и л г а н л а р Х о ж а Р и в о ж н и н г о л д и д а
С ў н г қ ў р ғ о н ва Ч о л а к с а й х о н л и к л а р и
о р ал и ғ и д а ў т и р ган эд ил ар . А бдураззоқ 
м ирзо Н и н г н а ҳ о р д а н к ел и б , Д еҳ и Аф- 
ғонда ўтирард и . Б и р -и к к и навбат булар- 
нинг бундай тер сл ан гани ни Муҳиб А ли 
қў р ч и Х ал и ф а билан М улло Бобога ай- 
тади. Менга ҳам бир и ш ор а қ и л д и л а р . 
И ш он гу д ек сўз эмас эди, парво қил и н- 
мади.
Б и р о қ ш о м ч о р б о ғ д а д е в о н х о н а д а
ўтирган эдим. Кеч хуфтон намози пай- 
тида ёндан Мусо Х о ж а я н а бир к и ш и
билан илдам келиб, қ ул о ғи м га айттилар- 
к и , м ў гу л л ар ростдан ҳам ёвл аш м о қч и
э м и ш л а р . А б д у р а з з о қ м и р з о н и у л а р
ўзл ар ига қ ў ш ад и л ар м и -й ў қ м и , ан и қ бил- 
м а д и к . Б у л а р ҳам қ ў з ғ о л о н бу оқш о м
б ў л и ш и н и ан и қ билмас эдилар. Ў зим ни 
ҳеч нарса б и л м а г а н л и к к а солиб бир лаҳ- 
з а д а н сў н г ҳ а р а м с а р и й ў л о л д и м . У 
пайтд а ҳ а р а м л а р Боғи Х ил ватд а ва Боги 
Ю р у н ч қ а д а ў т и р а р э д и л а р . Ҳ а р а м г а
я қ и н етган д а чў р и-ч у рпа, х и з м а т ч и эл 
нари к етд и л ар . У лар к ет и ш ган д ан сўнг, 
мен ва С а р в а р қ у л ш а ҳ а р сари ю р д ик. 
Х ан д ақ й ули билан Оҳанин дарвозасига 
ет ган и м д а, у т ар аф д ан Бозор й ўли би- 
лан Х о ж а М уҳам м ад А л и келди. Б ирга 
келиб мен ҳам м ом то қ и н и н г ...