Халцаро бобур фонди

Ҳ ар чя дар ояяа ясавоя бяяад,
П яр дар хяштя пухта оя бяяад.
(Мазмуни: 
Ёш к я ш я ойнага цараб кўрган
нарсани кекса одам пиш иқ гиштга қараб кўра
олади.)
Ш а й б о қ х о н к е л и б Н о с и р м и р з о н и
Қ ан д аҳ о р д а қ а м а л қ и л а д и . Б у хабар кел- 
гач, б екл ар н и ч а қ и р и б к ен гаш қ и л и н д и . 
Мен ш унд ай м у л о ҳ азал ар н и изҳор этдим: 
„Ў збак ва Ш ай б о қх о н д ек ёт эл ва қар и
д у ш м ан Т ем у р б екн ин г барча авл о д л ар и 
қ ў л и д а г и в и л о я т л а р г а э г а б ў л д и л а р .
Т у р к ва ч и ғат о й л ар д а н турли гўш алар- 
да қ о л г а н л а р и ҳ ам б аъ зи си и х т и ё р и й , 
б аъ зи си қ у р қ қ а н и д а н ў з б а к к а қ ў ш и л и б
к е т д и . Б и р мен К о б у л д а қ о л и б эд и м . 
Д у ш м а н ж у д а к у ч л и , биз кўп заи ф , биз- 
да на м асл аҳ а т қ и л и ш эҳ ти м о л и , на қар- 
ш и л и к қ и л и ш м а ж о л и бор. Унда эса бун- 
ч а ц у в в а т ва қ у д р а т . Ў з и м и з г а бирор 
т а й и н л и ер ф и к р и н и қ и л м о қ л о зим эди 
ва бу м и қ д о р им кон ва ф урсатда к у ч л и
д у ш м а н д а н й и р о қ р о қ а й р и л г а н и м и з
я х ш и : ё Б а д а х ш о н томон ё Ҳ индистон 
сари ж а з м қ и л м о қ к е р а к . Б у и к к и та- 
раф дан бир т ар аф га отл анм о қ к е р а к “ .
Қ о с и м б е к ва ТП ирим бек ў з л а р и г а
қ а р а ш л и китпилари б илан Б а д а х ш о н г а
бор м о қ қа тарафдор эдилар. У фурсатда 
Б а д ах ш о н д а бош к ў т а р га н л а р бадахшон- 
л и к л а р д а н М уборакш оҳ ва Зубайр эди. 
Я н а Ж а ҳ о н г и р т у р к м а н ва М у ҳ ам м ад
қў р ч и эди. Улар Носир м ирзон и Бадах- 
ш ондан ч и қ ар и б ў зб а к к а ҳам қ ў ш и л м а- 
ган эдилар.
Мен ва баъ зи хос беклар Ҳ индистон 
т ар аф и га боритттни м у ҳ им р о қ ҳисоблаб, 
Л а м ғ о н г а ю р и ш б о ш л а д и к . Қ а н д а ҳ о р
ф атҳ и д ан сўнг Қалот ва Т ар н у к вилоя- 
тин и А бдураззоқ м ирзога ин оят қил и б, 
А бдураззоқ мирзо Қ алотга қ ў й и л ган эди. 
Ў збак Қ ан д аҳорни келиб олгач, Абдураз- 
зоқ м ирзо Қ алотда тура олм ай, Қалот- 
ни таш лаб ч и қ д и . Б и з Кобулдан кўчган 
ф урсатда етиб к елди. Кобулга Абдураз- 
зоқ м ирзо қ ў й и л д и . Б ад ах ш о н д а подшоҳ 
ва п о д ш оҳзодалардан ҳеч к и м йўқ эди, 
ш у боис, Ш о ҳ б е г и м н и н г м у н о саб ати ё 
м а ъ қ у л к ў р и ш и билан М ирзохонга Ба- 
дахш он сари рухсат берилди. Ш оҳбегим 
ҳам М ирзохон билан й ў л га туш иб, жўна- 
д и л а р . М енинг х о л ам М еҳр 
Н игорхо- 
ним ҳам Б а д а х ш о н г а бо р м о қчи бўлди- 
л а р . М ен и н г б ил ан б и р га б ў л и ш л а р и -
ни нг сабаби к ў п р о қ эди, т у ғи ш ган л ар и
эдим, ҳ ар қ а н ч а ман қ и л сак -да, кўнма- 
дил ар . Ў лар ҳам й ўлга туш д и лар.
Ж у м о д ул-аввал ойи Кобулдан Ҳин- 
дистон н и я т и билан к ў ч д и к . Кобулнинг 
ўзи б илан юриб Сурхработ о р қ а л и Қу- 
ру қ со й га ту ш и л д и . Кобул билан Лам ғон 
о р аси д аги аф ғо н л а р , ҳ атто тин ч пайт- 
ларда ҳам ўғри, ҳам каззобдирлар, уруш- 
тўпол о нл ар д а-ку у л ар га роса Худо бера- 
ди. Мени, К обулни таш лаб Ҳ инди стонга 
боради, деб эш и т гач , бир ём о н л и к л а р и
ўн бўлди, я х ш и о дам лари ҳам ёмонлик- 
к а юз т ути ш ди . Ш у н ч ага етд и ки , Ж и г- 
дал икд ан кўчган тонгда оралиқдаги хизр- 
х а й л , х и р и л ж и на х у ш ё н а ф ғ о н л а р и
Ж и г д а л и к д о в о н и н и т ў с м о қ н и ў й л аб , 
ш и м о л тар аф и д а ги т о қ қ а ж ан го вар саф 
ясаб келиб, ногора чалиб, қ и л и ч ўйна- 
тиб — й ў л н и тўса б о ш лади л ар . Отлан- 
г а н и м и з б и л ан о қ л а ш к а р эли тев арак - 
атроф ин и ўраб т о қ қ а ю рсинлар, деб бу- 
юрдим. Л а ш к а р эли то ш л ар н и паналаб, 
э ҳ т и ё т к о р л и к б и л а н ч о п а - ч о п а т о қ қ а
ю рдилар. А ф ғо нл ар бир оз ва қ т тўхтаб, 
бир ў қ ҳам ота олм ад ил ар , қоч а берди- 
лар. А ф ғо нл ар н и қувлаб т о қ қ а чиқд им ,