Халқаро туризм

Ишлаб чиқариш технологияси.
Мўлжалланган мақсадга эришиш учун 
фирма ўз ишлаб чиқаришларини ташкил қилади. У ресурслар (ер, меҳнат ва 
капитал) сотиб олади. Уларни тайёр товарга ёки хизматларга айлантиради. 
Ишлаб чиқаришни йўлга қўяр экан, ҳар қандай фирма ишлаб чиқариш 
технологиясини танлаш заруратига дуч келади. Ҳатто у унчалик мураккаб 
бўлмаган бизнес билан шуғулланмоқчи бўлсада, масалан йўл ёқасида 
саёҳатчитларга товар сотиладиган магазинча очса ҳам, у бинонинг қайси 
қисмида назорат касса прилавкасига жой ажратиш ҳақида қарор қабул қилиши 
керак. Яна витринага жой танлаши жовонларни қандай жиҳозлаш кераклигини 
ўйлаб кўриши лозим. Янги мева ва сабзоватларни сотиб олганда уларни 
совутгичсиз сифатини бузмасдан сақлаш чорасини топиши катта меҳнат 
сарфлаб уларга нарх ёзиб чиқиши керак, ёки нархнома тузиши лозимми, пулни 
тўлаш учун аппарат керакми ёки кассага қўл билан тулайдими ҳал қилиши 
зарур бўлади. 
Йирик авиакомпаниялар ва меҳмонхона корпорациялари мижозларга 
хизмат кўрсатишнинг нисбатан мураккаброқ технологияларини ҳал қиладилар. 
Ишлаб чиқаришнинг классик назарияси шундан келиб чиқадики, фирма ишлаб 
чиқаришнинг турли усуллари қўшилиши омилларидан фойдаланиб, битта ва шу 
ҳажмда маҳсулот чиқаришни таъминлаши мумкин. Мисол учун, шарбатни кўп 
қўл меҳнати талаб қиладиган усулда ёки машина ускуналарни қўллаб капитал 
талаб усулда олиш мумкин. Бунда муҳими, қўлланилган технология тежамли 
бўлсин, ресурслар исрофгарчилигига йўл қўйилмасин, қўшилган ишлаб 
чиқариш омиллар ҳар биридан самаралироқ фойдаланишга эришилсин. 
Экскурсия ўтказиш учун автобус, ҳайдовчи ва экскурсовод талаб 
қилинади. Икки автобус, битта ҳайдовчи ва экскурсовод ёки икки экскурсовод 
ва ҳайдовчиси билан автобус мавжуд бўлса, ресурслар (биринчи ҳолда – 

---

137 
капитал, иккинчи ҳолда - меҳнат) камомадлиги пайдо бўлади. Келтирилган 
мисолда хизмат кўрсатишнинг ягона мақбул усули мавжуд. Бироқ кўпинча бир 
йўла бир неча ишлаб чиқариш омилларининг қўшилиши вариантлари инженер 
– техник нуқтаи назаридан бир хил самаралидир. 
Ишлаб чиқариш усулларининг фирма кира оладиган технологик 
самарадорлиги ҳақида ахборотларни умумлаштириш учун иқтисодчилар ишлаб 
чиқариш функциясига эътибор қаратадилар. У чиқариш максимал ҳажмини 
кўрсатади, фирма ҳар қандай ресурслар тўпламида уни олиш мумкин.