Халқаро олди-сотди шартномаларини бажарилиши

11.3. Товарни жўнатиш учун тайерлаш ҳужжатлари.


Фрахт талабномаси - товар етказиб берувчининг маҳсулот ташувчига маҳсус жўнатиш учун жой ажратишни, керакли транспорт воситасини жўнатиш вақтини белгиловчи ҳужжат.
Хужжат йўрикномаси - экспорт қилувчининг маҳсулотни транспортлаш бўйича талаблари.
Маҳсулотни етказиб бериш топшириғи, товарни хаво бўйлаб етказиб бериш - юк етказиб берувчи томонидан тақдим қилинувчи ҳужжат, бу маҳсулот тўғрисида тўлиқ маълумотдир, авиа юк ташиш варақасини тайерлаш учун қўлланилади.
Юк ташиш ордери (маҳалий юк ташиш учун) - маҳалий юк ташиш бўйича йўриқнома, масалан, корхона омборидан юкни етказиб берувчининг омборигача товарни етказиб бериш учун ҳужжат.
Жўнатиш ордери - юк етказиб берувчининг харидорга юк жўнатилганлиги тўғрисидаги бериладиган ҳужжат.
Жўнатилганлик туғрисида маълумотнома - сотувчи еки юк етказиб берувчининг шу ҳужжат орқали юкни қабул қилувчига маълум қилиши.
Хужжатларни тақсимланиши туғрисида хабарнома.
Чет эл савдоси ҳужжатларини тайерлаш учун жавобгар томоннинг бу ҳужжатларни асил нусхаси ва нусхаларини ва улар сони туғрисида маълумот берувчи хабарлар тўплами.
Етказиб бериш рухсатномаси - харидор томонидан тақдим қилинувчи ҳужжат бўлиб, сотувчининг товарни етказиб беришга тайер эканлигини маълум қилувчи маълумот олгандан сўнг товарни жўнатиш рухсатномаси.
11.4. Тижорат ҳужжатлари.

Бу ҳужжатлар товарнинг нарх - навосини миқдорий ва сифат кўрсаткичларини белгилаб беради. Бу ҳужжатларни ўз босма иш коғозида сотувчи расмийлаштиради, ўз йўлида харидор эса тўловларни тўлайди.

Тижорат ҳисоби - асосий ҳисоб-китоб ҳужжати. Етказиб берилган маҳсулот учун кўрсатилган пул миқдорини аниқловчи ҳужжат, сотувчи томонидан харидорга талаблар йиғиндисидир. Хужжатда товар бирлиги ва умумий нарҳи, товарни етказиб бериш базис шартлари, ҳисоб-китоб йўли ва кўриниши, банк муассаси ҳақида маълумот, юкни ташиш шартлари, суғурта ва суғурта бадаллари мукофоти (сифат етказиб бериш шароитида) ҳисоб варақалари куп нусхада ёзилади.
Бажариш функцияларига асосан ҳисоб-китобларнинг қуйидаги турларирини киритиш мумкин:
Хисоб-китоб-фактура, ҳисоб китоб-спецификация, дастлабки ҳисоб-китоб.
Ҳисоб-китоб фактураси - харидор маҳсулотни тўлиқ қабул қилганидан сўнг езилади. Бу ҳужжатда товар учун пул миқдоридан ташқари ҳисоб-китоб-фактура товар билан жўнатиладиган ҳисоб-китоб варақаси сифатида иш қилиниши мумкин. Божхона органларининг талабига кўра кўпчилик давлатларда ҳисоб-китоб-фактура товар келиб чикиш сертификати сифатида кўлланилади