51-modda. Xo‘jalik nizolarining Oliy hakamlik sudiga tegishliligi
Oliy Hakamlik sudi:
1) 10 million so‘mdan ortiq summaga xo‘jalik shartnomalari tuzilganda, u o‘zgartirilganda va bekor qilinganda, shuningdek shartnomalarni ijro etish chog‘ida va boshqa asoslar bo‘yicha, da’vo 100 ming so‘mdan ortiqni tashkil etganda turli respublikalar va O‘zbekiston Respublikasining viloyatlarida joylashgan tomonlar o‘rtasida yuzaga keladigan nizolarni (O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq hal etilishi o‘zga idoralar ixtiyoriga berilgan nizolar bundan mustasnodir);
2) davlat boshqaruvi idoralarining va boshqa respublika idoralarining qonunlariga mos kelmaydigan hamda tashkilotlarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini buzuvchi normativ xarakterga ega bo‘lmagan hujjatlarini (butunlay yoki qisman) haqiqiy emas deb e’tirof etish haqidagi nizolarni;
3) O‘zbekiston Respublikasi davlat boshqaruvi idoralari va respublika idoralari tomonidan normativ xarakterga ega bo‘lmagan, qonunlarga mos kelmaydigan hamda tashkilotlarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini buzuvchi aktlarini nashr etish natijasida yoxud uqtirilgan idoralarning tashkilotlarga nisbatan o‘z vazifalarini lozim tarzda amalga oshirmasliklari natijasida tashkilotlarga yetkazilgan zararlarning o‘rnini qoplash haqidagi nizolarni;
5) O‘zbekiston Respublikasi qonunlarini qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari, respublikalararo bitimlar yoki xalqaro shartnomalarda Oliy hakamlik sudi idora qilishi uchun berilgan boshqa nizolarni hal etadi.
O‘zbekiston Respublikasining Oliy hakamlik sudi nizolar hakamlik sudiga qarashliligi doirasida har qanday nizoni o‘z ijrosiga qabul qilishga va hal etishga haqlidir.
52-modda. Xo‘jalik nizolarining ko‘rib chiqilishi qaysi hududga tegishliligi
Xo‘jalik shartnomalari tuzish, ularni o‘zgartirish va bekor qilish chog‘ida yuzaga keladigan nizolar mahsulotlar yetkazib berayotgan yoki xizmat ko‘rsatayotgan korxona (tashkilot) joylashgan yerdagi hakamlik sudi tomonidan ko‘rib chiqiladi.
Shartnomalarni ijro etishga va boshqa asoslarga oid nizolar javobgar joylashgan yerda ko‘rib chiqiladi.
Davlat idoralarining hujjatlarini haqiqiy emas deb topishga, davlat buyurtmasini talashish bilan bog‘liq nizolar hujjatni chiqargan davlat idorasi joylashgan yerdagi hakamlik sudi tomonidan ko‘rib chiqiladi.
Ishda bir necha javobgar qatnashayotgan bo‘lsa, nizo da’vogarning xohishiga binoan javobgarlarning biri joylashgan yerdagi hakamlik sudida ko‘rib chiqiladi.
Yuk tashish ishlari yuzasidan kelib chiqqan nizoda javobgarlardan biri transport idorasi bo‘lsa, bu ish transport idorasi joylashgan yerdagi hakamlik sudi tomonidan ko‘rib chiqiladi.
Davlat hujjatini yoki respublika bo‘ysunuvidagi o‘zga idora hujjatini haqiqiy emas deb topishga doir nizolar Oliy hakamlik sudi tomonidan, mahalliy bo‘ysunuvdagi idora hujjatini haqiqiy emas deb topishga doir nizo esa — viloyat hakamlik sudi tomonidan ko‘rib chiqiladi.
54-modda. Da’vo materiallarini tegishli hakamliklarga topshirish va bunda kelib chiqadigan kelishmovchiliklarni hal etish
Kelib tushgan xo‘jalik nizosi tegishli bo‘lmagan hakamlik sudi da’vo materiallarini besh kunlik muddat ichida tegishli hakamlik sudiga jo‘natadi.
Muayyan nizo hakamlik sudiga tegishli emasligi aniqlangan taqdirda, hakamlik sudi da’vo arizasini qaytarish asoslarini ko‘rsatib ajrim chiqargan holda da’vo materialini arizachiga qaytaradi, ajrimda da’vo arizasining qaytarilishi asoslab beriladi.
Basharti, nizoni qarab chiqish jarayonida da’vo qiymati oshib ketishi, da’vo sababi o‘zgarishi yoki ikkinchi tomon ham qarshi da’vo arizasini taqdim etishi tufayli nizoning sudga tegishliligi o‘zgarsa, da’vo arizasi tufayli nizoning sudga tegishliligi o‘zgarsa, da’vo arizasini qabul qilgan hakamlik sudi nizoni mohiyati bo‘yicha ko‘rib chiqishi kerak.
Viloyatlarning hakamlik sudlari o‘rtasida kelib chiqqan nizoni qarab chiqish kimga tegishli ekanligiga doir kelishmovchilik O‘zbekiston Respublikasining Oliy hakamlik sudi tomonidan hal etiladi.
55-modda. Qoraqalpog‘iston Respublikasining hamda viloyatlarning hakamlik sudlari hal etadigan xo‘jalik nizolari
Qoraqalpog‘iston Respublikasining hamda viloyatlarning hakamlik sudlari o‘ziga tegishli bo‘lgan barcha nizolarni va yuz so‘mdan ortiq bo‘lgan mulkiy nizolarni hal etadilar, O‘zbekiston Respublikasining Oliy hakamlik sudiga qarashli nizolar bundan mustasnodir.
56-modda. Xo‘jalik nizolarini xolislar sudi hukmiga havola etish
Tashkilot O‘zbekiston Respublikasi hakamlik sudlariga tegishli nizoni xolislar sudi hukmiga havola etishi mumkin.
