Х. И. Ирсалиев ортопедик стоматология

Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)

---

8 
1. 
Тиш жағ тизимини аъзолари
. 
Тиш жағ тизимини таркибий қисмлари ва уларни фаолияти.
Тиш жағ тизими овқат ҳазм қилиш системасини бошланғич қисми бўлиб, 
истеъмол қилинган ноз неъматларни хазм қилиш учун тайёрлаб беради. 
Овқатли луқма тил ва юз мушякларнини ёрдамида қайта-қайта чайнов тишлар 
юзасига жойлаштирилади ва чайналади. 
Чайналган овқат сўлак билан аралаштириб ютиш учун луқмани хосил 
қилади. Шу даврдан бошлаб сўлак таркибида амелаза ферменти таъсирида 
углеводлар парчалана бошлайди. Тил булардан ташқари там билиш органи 
бўлиб ҳисобланади, чунки тилни усти там сезувчи: ипсимон, қўзиқоринсимон, 
тарнов ва баргсимон сўрғичлар билан қопланган. Булардан ташқари тиш –жағ 
тизими аъзолари сўзларини талаффуз қилишда ва инсонни ички ҳис туйғулари 
мимик мушаклари орқали акс эттиради. Тиш- жағ системасини таркибий
қисмларидан, бири бу оғиз бўшлиғидир (cavumоris) ва у ерда жойлашган 
органларидир. Оғиз бўшлиғини деворларини олд тарафдан лаблар, ён 
тарафлардан лунж, юқоридан танглай ва пастдан оғиз бўшлиғини туби билан 
чегараланган.
Хосил бўлган бўшлиқ тиш қаторлари ва тил билан тўлиб туради. 
Юқори ва пастки жағлардаги жойлашган тиш ёйлари, оғиз бўшлиғини 
иккига бўлиб туради яъни дахлизча (vestibulym oris) ва асосий бўшлиққа 
(cavym oris) га. 
Булардан ташқари тиш-жағ тизимига юқори (maxilla,) ва пастки 
(mandibula) жағлар, хамда чакка –пастки жағ бўғими (articulatio temporo- 
mandibularis) киради. 
1.2 Тиш тизимларини тавсифи. 
Тишларни хар-хил гурухларга бўлинишини сут эмузувчиларда кузатамиз.
( гемодонтия). 
Сут эмузувчиларга тишлар тўрт тургача бўлинади. Бу тишлар ўзининг шакли 
билан фарқланади. Яъни: кесувчи тишлар (dentes incisivi), ва жағларни ён 
тарафида жойлашаган (dentes canini).