H. H. Imomov investitsiyalarni tashkil etish va

VIII bob.  KAPITAL  QO‘YILMALARNI  UZOQ  MUDDATGA 
KREDITLASH
8.1.  K apital qoSilm alarni amalga oshirishda kreditlarning roli.
8.2.  Kapital q o ‘yilmalarni amalga oshirishda tijorat kreditlaridan 
foydalanish.
8.3.  Kapital qo ‘yilmalarning iqtisodiy samaradorligini baholash.
8.4.  Kapital qo yUm alam i kreditlash.
8.1.  Kapital  qo‘yilmalarni  amalga  oshirishda  kreditlarning  roli
Kredit — foizi ЬЦап qaytarib berish sharti asosida vaqtincha pul 
va moddiy vositalami foydalanish jarayonida paydo boladigan iqti­
sodiy munosahatlar tizimidir.  M ablaglarni qarzga bergan huquqiy 
yoki jismoniy  shaxslar  kreditchi,  uni  olganlar  esa  zayomchi  deb 
ataladi. Hozhgi sharoitlarda belgilanadigan kreditlar asosan pulshak- 
Uda boladi.  Kreditlarning obyektiv asosi bo‘lib korxonalarni aylan- 
ma fondlarida mablag‘laming vaqtincha bo‘shashi xizmat qiladi. Kor- 
xonalaming jamg‘arilgan  amortizatsiya  ajratmalari,  ishlab  chiqa­
rishni rivojlantirish, fan va texnika fondlari kapital qo‘yilmalarga eh­
tiyoj paydo bo‘lishi bilan sarflanadi.
Iste’mol  qilingan  xom  ashyo,  ashyolar,  yoqilg‘ilar  qiymatini 
aks  ettiruvchi  mahsuiotlarni sotishdan  tushgan  tushum  birdaniga 
moddiy zaxiialami tolashga yo‘naltirihnaydi. Ma’lum vaqt mobaynida 
Kh  haqiga  foydalanadigan  m ablaglar  ham  bo‘sh  bo‘lib  qolishi 
mumkin.  Korxonalardan, tashkilotlardan davlat budjetiga tushadi- 
gan mablag‘lar m a’lum vaqt mobaynida biror-bir xarajatlarnimoliya- 
lashga yo'nahirMmaydi.  Bo‘shagan mablag‘lar korxonaga beriladi va 
ular ishlab chiqarishni rivojlantirish va takomillashtirish uchun foy- 
dalaniladi.  Korxonalar, tashkilotlar, tarmoqlar va mintaqalar orasida 
keyiachalik qaytarish sharti asosida pul mablaglarining taqsimla- 
nishi  kreditlarning  bosh  vazifasini  tashkil  qiladi.  Uzoq  muddatli 
kredit  moddiy ishlab  chiqarish  tarmoqlari kapital qo‘yilmalarnmg 
manbalaridan biridir.
147

---

Kreditlar ishlab  chiqarishni rivojlantirishga va uni samarador­
ligini oshirishga ta’sir ko‘rsatadi. Bank idoralari oldiga kreditlar b e- 
rishda davlat va tadbirkor korxonalar manfaatlarini muvofiqlashti- 
risb vazifalari qo'yilgan.  Hozirgi sharoitda kreditlar zayomlar, obU- 
gatsiyalar orqah amalga oshirnadi.
Kichik biznesning