Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari

Kichik biznesda raqamli innovatsion faoliyatining
asosiy sub’ektlari 
Raqamli innovatsion faoliyat sub’ektlari sifatida yangilklar yaratadigan va 
ularning sinov nushalarini yangi raqamli mahsulot sifatida ishlab chiqaradigan 
korxonalar, tashkilotlar yoki alohida shaxslar tushuniladi. Sub’ektlar sifatida 
bulardan tashqari raqamli innovatsion jarayonga moliyaviy, information, 
marketing, patent-litsenziya, lizing, frentsayzing, sotuv va boshqa hizmatlar 
Kam, seriyali 
yoki ommaviy 
ravishda ishlab 
chiqarish 
Yangi 
maxsulotning 
tarqatilishi 

---

206 
ko’rsatadigan huquqiy va jismoniy shaxslarni ham qo’shishimiz mumkin. Yanada 
aniqroq qilib aytganda, raqamli innovatsion faoliyat sub’ektlari quyidagilardir:
 

Raqamli innovatsion faoliyatning va innovatsion hizmatning alohida 
ko’rinishlari bo’lgan ilmiy-ishlab chiqarish tashkilotlari va texnopolislar, 
texnoparklar, innovatsion markazlar, innovatsion-investitsion va biznes 
markazlar ko’rinishidagi tuzilmalar; 

Raqamli mahsulot yaratadigan ilmiy va ilmiy-tekshirish tashkilotlari 
(
akademik va tarmoq ilmiy institutlari, konstruktorlik byurolari, laboratoriyalar, 
tajriba maydonlari, oily ta’lim muassasalari
); 

Raqamli mahsulot hosil qiladigan yirik va o’rtacha kattalikdagi korxona 
va tashkilotlar; 

Raqamli mahsulotlar yaratadigan kichik investitsion tashkilotlar va 
firmalar; 

Raqamli iqtisodiyot muammolari bilan shug’ullanadigsn innovatsion, 
ilmiy-tekshiruv va ishlab chiqarish yo’nalishidagi tashkilotlarning hizmatchilari; 

Raqamli iqtisodiyot sohasida yuksak iqtidorga ega bo’lgan olim, 
ixtirochi, dasturchi va malakali mutaxassislar. 
Huquqiy nuqtai-nazardan, raqamli innovatsion tadbrirkorlik faoliyati sub’ektlari 
deb, ilmiy-texnik yo’nalishlarda huquqiy shaxs hosil qilmasdan tadbirkorlik 
qilaoytgan shaxslar (
ya’ni individual tadbirkorlar
) tushunilib, ular bu faoliyat turi 
bilan shug’ullanish uchun guvohnomalar olgan bo’lishlari lozim. Raqamli 
innovatsion tadbirkorlik faoliyatining bunday sub’ektlariga iqtisodiyotning turli 
sohalarida yangiliklar yaratib, ularni amaliyotga tadbiq etadigan ixtirochilarni, 
konstruktorlarni, ratsionalizatorlarni, komp’yuter dasturchilarini, dizaynerlarni 
(
shu jumladan, web-dizaynerlarni
), arxitektorlarni, texnologlarni va boshqa ijodiy 
soha sub’ektlarini kiritish mumkin. Raqamli innovatsion faoliyatning yetakchi 
sub’ektlariga esa innovatsion g’oyalarni konkret loyihalarga aylantiradigan va 
buning natijasida foyda ko’rinishidagi moliyaviy natija oladigan tijoriy 
tashkilotlarni kiritish mumkin. Shuning uchun raqamli innovatsion tadbirkorlik 
faoliyatining sub’ektlariga mulk ko’rinishidan qat’iy nazar, ilmiy-tekshirish va 

---

207 
loyiha-konstruktorlik tashkilotlari, iqtisodiyotning turli sohalaridagi korxona va 
tashkilotlar hamda oliy o’quv yurtlari ham kiradi. Raqamli innovatsion faoliyatga 
hizmat ko’rsatuvchi sub’ektlarni esa alohida guruhga ajratish mumkin. Xuddi 
shular raqamliinnovatsion infratuzilmaning elementlari hisoblanadi. Bu guruhga 
innovatsion jarayonlarga moliyaviy, informatsion, kommunikatsion, marketing, 
patent-litsenzion, lizing, frenchayzing, sotuv kabi hizmatlarni ko’rsatuvchi korxona 
va tashkilotlar hamda alohida shaxslarni kiritish mumkin. Raqamli innovatsion 
faoliyat sub’ektlari o’zlarining xududiy ko’rsatgichlariga ko’ra, asosiy 
funktsiyalariga ko’ra, tashkiliy elementlariga ko’ra, innovatsion jarayonning 
tugallanganligiga ko’ra va bilimlar yaratish jarayoniga ko’ra farqlanishlari 
mumkin. Yuqori darajada ilmiy bilimlar talab qiladigan va murakkab innovatsion 
g’oyalarning amalga oshirilish jarayonida quyidagi turdagi tadbirkorlik 
tashkilotlari birlashmalari muhim ahamiyat kasb etadi: konsortsiumlar, kontsernlar, 
holding-kompaniyalar, moliya-ishlab chiqarish guruhlari, assotsiatsiyalar va 
huquqiy shaxslar birlashlamalari. Bunday birlashmalar ichida asosiy ahamiyatni 
yirik raqamli innovatsion loyihalarni amalga oshira oladigan