138
rivojlanishi mumkin bo‘lgan ochiq tarmoq korxonalari tashkil qilish uchun hozirgi
paytda ko‘plab imkoniyatlar mavjud. Faraz qiling, taqsimlangan model moliyaviy
hizmatlarning sakkizta funksiyasini – jismoniy shaxslarga bank hizmatlari
ko‘rsatish va fond bozorlaridan tortib, sug‘urta va buxgalteriya hisobigacha
bo’lgan hizmat turlarini o’zgartirmoqda yoki asta-sekin siqib chiqarmoqda. O‘zini
yaxshi tomondan ko‘rsatgan
kompaniyalar ham, yangi kompaniyalar ham
innovatsiyalarni yaxshiroq amalga oshiradigan, kamroq harajatlar bilan yaxshiroq
qiymat yaratadigan, moddiy boylik ishlab chiqaruvchilarga ular yaratgan boylikdan
hamma joyda foydalanish imkonini beradigan biznes-arxitekturalar
yaratishi
mumkin.Blokcheyn texnologiyasi «
Vikinomika
» kitobida atroflicha tavsif berilgan
ayrim yangi biznes-modellarni yangi darajaga olib chiqadi. Hayot yarayoniga
yangilik sifatida kiritilgan electron raqamli to‘lov tizimlari, nufuzni boshqarish
tizimlari,
tsenzura
qilinmaydigan
kontent,
ishonch
talab
qilmaydigan
tranzaksiyalar, smart-shartnomalar va mustaqil agentlar –
blokcheyn-inqilobning
asosiy innovatsiyalarini qo‘shgan holda yangi turdagi ishlab chiqarish, ommaviy
iste’mol, ochiq platformalar, umumiy axborot
makonidagi yangi hukumat,
butunjahon virtual tsexi va ijtimoiy ish o‘rinlarini qanday rivojlantirish mumkin
ekanligini quyida ko‘rib chiqamiz.
Bir rangdagi ishlab chiqaruvchilar
Bir rangdagi ishlab chiqaruvchilar –mahsuldorlik bo‘yicha hattoki eng yirik
va yaxshi moliyalashtiriladigan korxonalardan ham ustnlik qiladigan innovatsion
loyihalar, ochiq boshlang‘ich kodli dasturiy ta’minot va «Vikipediya» tavsif
bergan turli joylarda tarqoq holda joylashgan minglab ko‘ngillilardirdir.
Jamiyat
a’zolari ularda xobbi sifatida, muloqot qilish yoki o‘z qadriyatlarini ifodalash
uchun, shaxsiy ehtiyojlarini qondirish uchun ishtirok etadilar. Endi nufuz tizimlari
vaboshqa stimullar tufayli, blokcheyn texnologiyasi
ularning samaradorligini
oshirish va yaratilayotgan qiymat uchun kimlarnidir mukofotlashga qodir
bo’ladi.Bir rangdagi ishlab chiqarish hamjamiyatlari, Garvard professori Yoxay
Benklerning iborasiga ko‘ra, «umumiy axborot
makonidan foydalangan holda
birganlikda bir rangdgi ishlab chiqarish» taqdim etishi mumkin. Ijtimoiy ishlab
139
chiqarish deb ataladigan bu tizim (bu hamBenkler atamasi) shuni ko‘zda tutadiki,
mahsulotlar va hizmatlar iqtisodiyotning xususiy sektori doirasidan tashqarida
yaratiladi va ular bironta korporatsiya yoki shaxsga tegishli bo‘lmaydi. Ko‘p sonli
misollar orasida -
Linux
operatsion tizimini (hech
kimga tegishli emas, lekin
hozirda dunyoda eng yaxshi operatsion tizim hisoblanadi), «Vikipediya» ni
(
Do'stlaringiz bilan baham: