Guliston davlat universiteti xidiraliev k. E. Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

15-jadval. Dunyo xalqlari geografiyasi

Xalqlar	Asosiy yashash va tarqalgan hududi
1. Ruslar	Rossiya, MDH, AQSh, Kanada, Evropa mamlakatlari.
2. Ukrainlar	Ukraina, Rossiya, AQSh va Kanada, Polsha.
3. Beloruslar	Belarusiya, Rossiya, Polsha
4. Polyaklar	Polsha, Fransiya, AQSh, Kanada, Ukraina, Belarusiya.
5. Chexlar	Chexiya, AQSh.
6. Slovaklar	Slovakiya, AQSh.
7. Slovenlar	Sloveniya, AQSh.
8. Xorvatlar	Xorvatiya, AQSh.
9 Bosniyaliklar.	Bosniya, Gersogovina,
10. Serblar	Serbiya, Chernogoriya, Bosniya, Xorvatiya.
11. Makedonlar	Makedoniya
12. Bolgarlar.	Bolgariya, Rossiya.
13. Litvaliklar	Litva, AQSh, Kanada.
14. Latishlar	Latviya, AQSh, Kanada.
15. Nemislar	Germaniya, Ruminiya, Vengriya, Chexiya, AQSh, Kanada, Braziliya, Rossiya.
16.German-shveysariyaliklar	Shveysariya, AQSh.
17. Avstriyaliklar	Avstriya, Italiya, AQSh.
18.Elzas va lotaringiyaliklar	Fransiya.
19. Gollandlar	Niderlandiya, AQSh, Kanada.
20. Flamandlar.	Belgiya, Fransiya, AQSh.
21. Afrikanerlar (burlar)	JAR.
22. Shvedlar	Shvetsiya, Finlyandiya, AQSh.
23. Norveglar	Norvegiya, AQSh, Kanada.
24. Daniyaliklar	Daniya, AQSh
25. Islandlar	Islandiya.
26. Inglizlar	Buyuk Britaniya, JAR, AQSh, Kanada, Avstraliya, Osiyo.
27. Shotlandlar	Buyuk Britaniya, AQSh, Kanada, Avstraliya.
28.Ingliz-avstraliyaliklar	Avstraliya va Okeaniya.
29.Ingliz-yangi zelandiyaliklar	Yangi Zelandiya.
30.Ingliz – kanadaliklar	Kanada, AQSh.
31. Amerikaliklar	AQSh, Kanada.
32. Yamaykaliklar	Yamayka, Buyuk Britaniya.
33. Irlandlar	Irlandiya, Buyuk Britaniya.
34. Bretonlar	Fransiya.
35. Uelslar	Buyuk Britaniya.
36. Italyanlar	Italiya, Fransiya, Shveysariya, AQSh, Kanada, Argentina, Afrika, Avstraliya.
37. Fransuzlar	Fransiya, Jazoir, AQSh.
38.Franko-shveysariyaliklar	Shveysariya.
39. Vallonlar	Belgiya.
40. Franko-kanadaliklar	Kanada, AQSh.
41. Gaitiliklar	Gaiti.
42. Ispanlar	Ispaniya, Fransiya, Argentina.
43. Kataloniyaliklar	Ispaniya, Fransiya.
44. Meksikaliklar	Meksika, AQSh.
45. Kubaliklar	Kuba.
46. Markaziy Amerika xalqlari	Markaziy Amerika davlatlari.
47.Janubiy Amerika millatlari.	Janubiy Amerika davlatlari.
48. Portugallar	Portugaliya, AQSh, Braziliya, Angola, Yashil Burun orollari.
49. Galisiyaliklar	Ispaniya, AQSh.
50. Ruminlar	Ruminiya, AQSh, Moldova.
51. Moldavanlar	Moldova, Rossiya.
52. Albanlar	Albaniya, Serbiya.
53. Yunonlar (greklar)	Gretsiya, Turkiya, Kipr, AQSh, Kavkazorti Respublikalari.
54. Forslar	Eron.
55.Gilyanlar	Eron.
56. Kurdlar	Turkiya, Eron, Iroq, Suriya.
57. Tojiklar	Tojikiston, Markaziy Osiyo Respublikalari, Afg’oniston.
58. Xazariylar	Afg’oniston.
59.Afg’onlar (pushtunlar, urdular)	Afg’oniston, Pokiston
60. Belujlar	Pokiston, Eron.
61. Osetinlar	Rossiya Federatsiyasi, Janubiy Osetiya.
62. Bengallar	Pokiston, Hindiston.
63. Assamliklar	Hindiston, Butan.
64. Oriylar	Hindiston.
65. Bixarliklar	Hindiston, Nepal.
66. Hindistonliklar	Hindiston, Afrika.
67. Rojastonliklar	Hindiston.
68. Panjobliklar	Pokiston, Hindiston.
69. Gujoratliklar	Hindiston, Pokiston.
70. Bxillar	Hindiston.
71. Nepalliklar	Nepal, Hindiston
72. Armanlar	Armaniston, Suriya, Eron.
73. Yahudiylar	Isroil, AQSh, Evropa.
74. Gruzinlar (17 etnik guruh)	Gruziya, Rossiya.
75.Adigeylar 76.Abxazlar 77. Chechenlar. 78.Ingushlar 79.Avarlar 80.Ajarlar 81.Cherkaslar 82.Lazginlar	Kavkaz Respublikalari.
83.Dog’lar 84. Qorachoylar 85.Bolqorlar	Rossiya.
86. Burishlar	Hindiston.
87. Basklar	Ispaniya, Frantsiya.
88. Arablar	Arab davlatlari.
89.Amxaralar	Efiopiya.
90. Isroil yahudiylari	Isroil.
91. Tigrailar	Efiopiya.
92. Galla	Efiopiya.
93. Somali	Somali.
94. Qobillar	Jazoir.
95. Tamazigtlar	Marokash.
96. Shlyoxlar	Marokash.
97.Xauslar	Nigeriya, Niger.
98. Afrika xalqlari	Markaziy, sharqiy va janubiy Afrika davlatlari.
99. Afrika xalqlari	Markaziy Afrika davlatlari.
100. Mandingolar	Gvineya qo’ltig’i davlatlari.
101.Gvineya qo’ltig’i xalqlari	Gvineya qo’ltig’i davlatlari.
102. Sharqiy Afrika xalqlari	Sharqiy Afrika davlatlari.
103. Finnlar	Finlyandiya.
104. Estonlar	Estoniya.
105. Mordvalar	Rossiya (Mordoviya Respublikasi)
106. Saamlar	Finlyandiya.
107. Loparlar	Norvegiya.
108. Marilar	Rossiya (Mari-Respublikasi)
109. Udmurtlar	Rossiya (Udmurtiya Respublikasi)
110. Karellar	Rossiya
111.Vengerlar 112. Xantlar 113.Mansilar 114.Komi-permyaklar	Vengriya, Ruminiya, Chexiya. Rossiya. Rossiya. Rossiya.
115. O’zbeklar	O’zbekiston, Markaziy Osiyo Respublikalari. Afg’oniston
116. Qozoqlar	Qozog’iston, Xitoy, Markaziy Osiyo Respublikalari.
117. Turklar	Turkiya, Kipr, Bolgariya.
118. Qirg’izlar	Qirg’iziston, Markaziy Osiyo Respublikalari.
119. Turkmanlar	Turkmaniston, Markaziy Osiyo Respublikalari, Eron, Afg’oniston.
120. Ozarbayjonlar	Ozarbayjon, Eron.
121. Tatarlar	Rossiya Federatsiyasi.
122. Boshqirdlar	Rossiya Federatsiyasi.
123. Chuvashlar	Rossiya Federatsiyasi.
124. Uyg’urlar	Xitoy (Uyg’ur-Sinszyan respublikasi), Markaziy Osiyo Respublikalari.
125.Mo’g’ullar	Mo’g’uliston, Xitoy.
126.Manjurlar 227. Tunguslar	Xitoy. Rossiya Federatsiyasi.
128.Koreyslar	Koreya, Xitoy.
129.Yaponlar	Yaponiya, AQSh.
130. Xitoylar 131. Dunganlar	Xitoy, AQSh. Xitoy.
132. Siamliklar	Tailand.
133. Lao	Laos.
134. Shan	Myanma.
135. Chjuanlar	Xitoy.
136. Tibetliklar	Xitoy.
137. Itszular	Xitoy.
138. Birmaliklar	Myanma.
139. Karenlar	Myanma.
140. Vetnamliklar	Vetnam.
141.Kxmerlar	Janubiy–sharqiy Osiyo davlatlari.
142.Santallar	Hindiston.
143. Teluglar	Hindiston.
144. Tamillar	Hindiston, Shri-Lanka.
145.Malayali	Hindiston.
146.Kannara	Hindiston.
147. Gondlar	Hindiston.
148.Andamanliklar	Hindiston.
149. Indoneziya orollari xalqlari	Indoneziya.
150. Malayaliklar	Malayziya.
151. Malgashlar	Madagaskar.
152.Polineziya, melaneziya, mikroneziya xalqlari	Okeaniya.
153. Papuas xalqlari	Papua-Yangi Gvineya.
154. Aynlar	Yaponiya.
155. Eskimoslar-aleutlar	AQSh, Rossiya.
156. Na-dene oilasi	AQSh.
157.Algonkin-vakash oilasi	AQSh, Kanada.
158. Xoka-siu oilasi	AQSh.
159. Atstek oilasi	Meksika.
160. Mayya-soke oilasi	Meksika, Gvatemala.
161.Otomi-mishteki-sapoteki oilasi	Meksika.
162. Chibcha oilasi	Kolumbiya, Panama.
163. Tupi-guarani oilasi	Paragvay.
164. Paragvay-guarani	Paragvay.
165. Kechua	Peru, Ekvador, Boliviya.
166. Aymara	Boliviya, Peru
167. Araukanlar	Chili.
168. Aravaklar	Peru, Kolumbiya.
169. Karib	Peru, Kolumbiya.
170. Pano	Peru, Kolumbiya.

Kishilik jamiyatining tarixiy taraqqiyoti davomida yuz bergan ijtimoiy-siyosiy voqea-hodisalar (bosqinchilik urushlari, mustamlakachilik, yangi erlarning o’zlashtirilishii, davlatlarning tashkil topishi va h.k.) ba’zi tillarning dunyo bo’ylab keng tarqalishi va ayrim xalqlar tomonidan rasmiy til sifatida tan olinishiga sabab bo’ldi. Bu ayniqsa ko’p asrlar mobaynida Evropa davlatlari tomonidan mustamlaka qilingan Afrika davlatlari misolida ko’rinadi.

Dunyo bo’yicha keng muomaladagi tillar jahon tillari deyiladi va rasmiy muzokaralar, barcha aloqalar ushbu tillarda olib boriladi. Jahon tillari orasida ham keng va muayyan xalqlar tomonidan ishlatiladigan xillari bor. Jahon tillari: ingliz, fransuz, nemis, arab, xitoy, rus, hind, portugal, ispan tillaridir.
Bu tillarning ichida eng ko’p ishlatiladiganlari ingliz, fransuz va ispan tillari hisoblanadi. Chunonchi, dunyoning 76 mamlakati ingliz tilini rasmiy davlat tili sifatida ishlatadi. Shundan, 40% ni Amerika davlatlari, 30% ni Afrika davlatlari tashkil etadi. 34 davlatda fransuz tili rasmiy davlat tilidir, bu davlatlarning 60% i Afrika qit’asida. 21 davlat ispan tilini rasmiy davlat tili sifatida qo’llaydi, bu davlatlarning 78%i Amerika qit’asidadir.
Evropa tillari Afrika qit’asi davlatlarida keng ishlatiladi va bu mahalliy til bilan teng ravishda olib boriladi. Ingliz tili davlat tili sifatida: Gvineya-Bisau, Serra-Leone, Liberiya, Gana, Nigeriya, Zambiya, Namibiya, Zimbabve. Mahalliy til bilan birgalikda: Uganda, Keniya, Tanzaniya, Komor orollari, Botsvana, Svazilend, Lesoto, JAR, Malavi, Seyshel orollari.