Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Glyukoamilaza - (1,4-a-D-glyukan-glyukanogidrolaza) asosan zamburug‘larda keng o‘rganilgan. Asp.niger zamburug‘ida u molekulyar massasi 100 000 dalton atrofida bo‘lgan ikkita glikoproteinlardan iborat. Demak, bu fermentni xususiyatlari bir-biridan farq qiladigan ikkita formasi (shakli) mavjud.
Dekstranaza - (1,6-a-D-glyukan-glyukanogidrolaza) dekistrindagi 1,6-glikozid bog‘iga ta’sir qiladi.
Laktoza yoki b-galoktozidaza (b-D-galoktozid-galoktogidrolazalar) laktozani glyukoza va galaktozaga aylantiradi. Bu ferment E.Coli, Asp.niger, Sacch.cerevisiae, Curvularia inaqualis, Alternaria tenuis va ayrim boshqa mikroorganizmlarda sintez bo‘ladi.
Invertaza - (b-D-fruktofuranozid-fruktogidrolaza) saxarozani glyukozaga va fruktozaga parchalaydi. Uni Aspergillus turkumi vakillari (Asp.awamori, Asp.batatae, Asp.niger), achitqi zamburg‘i, Bacillus subtilis va Bac.diastaticus larning aloxida shtammlari xosil qiladi.
Sellyulolitik fermentlar (sellyulazalar) - faol oqsillarning murakkab kompleksidir, sellyuloza molekulasining xar xil bog‘lariga ta’sir qiladi, S komponent (ekzonukleaza) tabiiy xoldagi sellyulozaga (paxta, filtr qog‘ozi) ta’sir qiladi. S_x -komponenti (endonukleaza) eriydigan shaklga o‘tkazilgan kletchatkani (karbosimetilsellyulozani) gidrolizlaydi.
Sellyuloza bilan bir qatorda mikroorganizmlar sellobiaza (b-glyukozidaza) xosil qiladi, bu ferment sellyulozani va gemitsellyulozani parchalaydi. Sellyulozani gidrolizining oxirgi bosqichi, glyukoza xosil bo‘lishi bilan tugallanadi.
Sanoatda ishlab chiqariladigan sellyulotik ferment preparatlari odatda S₁ va S_x va shunga o‘xshash sellobiaza va gemitsellyulaza fermentlari bo‘lib, bu preparatlarning pH ko‘rsatkichi 3,0 dan 8,0 gacha. Mana shu rN lar oralig‘ida ular turg‘undirlar. Sellyulazani xosil qiluvchilar ko‘pincha mitselliali zamburug‘lardir, shulardan Penicillium notatum, P.vuriabili, P.iriense, Trichoderma roseum, Verticillium alboatrum va boshqalardir.