Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Fermentlar klassifikatsiyasi. qabul qilingan klassifikatsiya tizimiga binoan xamma fermentlar olti sinfga bo‘linadi:

• 
  Oksidoreduktazalar;
  
• 
  Transferazalar;
  
• 
  Gidrolazalar;
  
• 
  Liazalar;
  
• 
  Izomerazalar;
  
• 
  Ligazalar (sintetazalar).
  

Keng miqdorda qo‘llaniladigan mikroorganizmlar fermenti - gidrolazalar sinfiga kiruvchilardir (glikozidazalar, peptidazalar va boshqalar).

Bular glikozid, peptid, efir va ayrim boshqa bog‘larga suv ishtirokida ta’sir qiladi. Gidrolazalar ko‘pincha xujayra tashqarisidagi (ekzogen) fermentlardir. xujayradan chiqib, ular kultural muxitda to‘planadi. Bu fermentlarni olish xujayra ichidagi (endogen) fermentlarni ajratishga nisbatan qulay va arzondir.
Glikozidazalar. Glikozidazalar -glikozid bog‘larini gidroliz qiluvchi fermentlardir. Bular ko‘p vaqtlardan beri o‘rganiladi va ishlatiladi. Bu guruxga kraxmalni gidroliz qiluvchi amilolitik fermentlar, b-amilazalar va glikoamilazalar kiradi. Ko‘p mikroorganizmlar a-amilaza xosil qiladi, b-amilaza sintezi esa kam kuzatiladi.
Amaliy maqsadlarda qo‘llaniladigan a-amilazani ajratuvchi Bacillus licheniformis, Bac.amyloliquefaciens, Aspergillus oryzae va boshqa mikroorganizmlardir. a-amilaza Bac. licheniformis dan olinadigan juda yuqori xaroratga chidamli va kraxmalni 100⁰S atrofidagi xaroratda gidroliz qilish qobiliyatiga egadir. Mikroorganizmlarning ekstremal sharoitda taraqqiy qilish qobiliyatini, ya’ni past va yuqori xaroratda, molekulyar kislorod mavjud bo‘lmaganda, ishqorli va kislotali muxitda, to‘zni yuqori konsentratsiyasida o‘sishi ko‘pincha ularning fermentlari xarakteri bilan aniqlanadi.
SHunday qilib, xulosa qilib shuni aytish mumkinki, mikroorganizmlarda juda yuqori faol fermentativ reaksiya olib borish qobiliyati mavjud, mikroorganizmlar, boshqa yo‘llar bilan amalga oshirib bo‘lmaydigan juda ko‘p jarayonlarni o‘zlarining maxsus fermentlari tufayli amalga oshirish imkoniyatiga egalar.
Makro- va mikroorganizmlarda bir xil funksiyali fermentlar, o‘zlarining xossa va xususiyatlari jixatidan xar xil bo‘lishi mumkin va mikroorganizmlarda o‘zini faolligini yuzaga chiqarishi uchun aloxida sharoitga muxtoj bo‘ladi. SHuning uchun turli xil mikroorganizmlar fermentlarini o‘rganish juda muxim vazifadir.