Guliston davlat universiteti o. Murodqulov. L. Dehqonova

1-Amaliiy mashg’ulot: 

                          

Buyruq fe’li     

 

 

 

 

Asosiy savollar: 

       vajh-e amrining yasalishi  

 

   

vajh-e amrining   anglatuvchi ma’nolar. 

 

                           Mavzuga oid tayanch tushunchalar: 

،

  

     

ﻲﺿﺎﻤ

     

ﻲﻠﻗﻧ

    

    ،

ﺕﺴﺍ

      

،

ﻩﺪﻧﺍﻮﺧ

  

،

  

ﺮﻀﺎﺣ

   

ﺮﻜ

 

ﻩﺪ

   

         .

 ﻪﻧ

 

                       1-savol bo’yicha dars maqsadi:                     

                           yasalishini tushuntirish. 

                                  

                          Identiv o’quv maqsadlari: 

1.Fe’llardan 

ﻲﺿﺎﻤ

   

ﻲﻠﻗﻧ

VAJHE AMRI yasay oladi.  

2.   

ﻲﻠﻗﻧﻲﺿﺎﻤ  

 vajh-e amrini shaxs-sonda tuslay oladi. 

    3.

ﻲﻠﻗﻧﻲﺿﺎﻤ  

vajh-e amrini  bo’lishsiz shaklini yasalishini izoxlaydi 

                   Kerakli jihozlar:  Doska, bo’r, tablitsa (imloga oid). 

   

        

 

1-

savol bayoni: 

 

    Fors tilida buyruq fe’li buyurish,iltimos ma’nolarini ifodalaydi. Bunda nutq ikkinchi shaxsga 

qaratilgan bo’ladi.  

    Buyruq fe’lining birlik shakli fe’lning hozirgi zamon negiziga     be- old qo’shimchasini 

qo’shish orqali yasaladi. Masalan: 

                                    

          

  ﻦﺘﻔﺮ

  raftan                          

 ﻮﺮ

        ro’u            

 ﻮﺮﺒ

                bero’u  --bor ,ket 

                                

            

 ﻦﺪﺍﻮﺨ

       xondan                     

 ﻦﺍﻮﺨ

               xon                

ﻦﺍﻮﺨﺒ

             bexon –o’qi 

 

              

ﻦﺘﺷﻮﻨ 

     naveshtan                       

ﺲﻴﻮﻨ 

          navis     

ﺲﻴﻮﻨﺒ 

      benavis --yoz 

 

 

Buyruq fe’lining ko’plik shakli birlik shakliga           

 ﺪﻴ

  -id shaxs-son qo’shimchasini qo’shish 

orqali yasaladi.Masalan: 

                                     

---

 

37 

                                                    Birlik 

ﻦﺘﻔﺮ

 

raftan 

ﻮﺮﺒ

 

Bero’u  

ﻦﺘﺷﻮﻨ

 

Naveshtan  

ﺲﻴﻮﻨﺒ

 

Benavis  

           

 

 

                                   Ko’plik  

ﺪﻴﻮﺮﺒ

 

Beravid  

Boring,keting 

ﺪﻴﺴﻴﻮﻨﺒ

 

Benavisid 

 Yozing  

 

 

 

Agar hozirgi zamon fe’l negizi cho’ziq       

  ﺍ 

    o yoki     

ﻮ 

    u unlisi Bilan tugan bo’lsa 

buyuruq fe’lining ko’plik shaklida  shaxs-son qo’shimchasi oldidan bir hamza belgisi ortirilib 

yozililadi. Masalan: 

             

ﻦﺘﻔﮔ

  guftan  -                                 

ﮔ

ﻮ

           gu 

 

        

ﻔ

ﻦﺪﻮﻤﺮ  

 farmudan      -                       

ﺎﻤﺮﻔ 

         farmo 

 

 

                       

ﺪﻴﺋﻮﮔﺒ

       beguid- ayting 

 

                            

ﺪﻴﺋﺎﻤﺮﻔﺒ 

  befarmoid -  buyuring 

 

Buyruq fe’lida urg’u          ﻪﺒ   -be old qo’shimchasiga tushadi.Prefiksli fe’llardan buyuruq fe’li 

yasalganda       ﻪﺒ    -be old  qo’shimchasi ko’pincha tushib qolib, shakl jihatdan fe’lning hozirgi 

zamon shakliga mos keladi:  

 

 

 

 

               ﻦﺘﺷﮔﺮﺒ   bar gashtan                                ﺪﺮﮔﺮﺒ                  bar-gard 

 

                 ﻦﺘﺴﺍﻮﺧﺮﺒ bar-xostan                                  ﺯ ﻴﺧﺮﺒ               bar-xiz 

 

 

Qo’shma fe’llardan buyuruq fe’li yasalganda ,          

  ﻪﺒ

         be- old qo’shimchasi ko’makchi 

fe’liga qo’shiladi. Maslan: