1.Abdusamatov M. Fors tili. T. «O’qituvchi». 77-80,85-86 betlar.
2.Xalilov L. Fors tili. 1992 y T. «O’qituvchi»51-58 betlar.
3.Dehqonova L. Fors tilida mustaqil ish matnlari. GulDu 2004 yil.
Darsning maqsadi. Talabalarda otning ko’pligi haqida tushuncha hosil qilish
2. ﺎﻫ –ho qo’shimchasi orqali jonsiz predmetlardan ko’plik yasalishini izohlay oladi.
3. نﺁ– on qo’shimchasi asosan jonli predmetlardan ko’plik yasalishni sharhlab beradi.
31
2. Fors tilida ko’plik otlarni birlik shakliga ﺁ
ن – -on ﺎﻫ -ho qo’shimchalarini
qo’shish orqali hosil bo’ladi .
Bunda ﺎﻫ -ho qo’shimchasi odatda jonsiz predmetlarni bildiruvchi otlarga,
نﺁ
– -on esa kishilarning nomini bildiruvchi otlarga qo’shiladi.
Masalan:
نﺁ-on qo’shimchasi bilan:
Korgar-ishchi - ﺮﮔﺮﺎﮐ korgaron-ishchilar- نﺍﺮﮔﺮﺎﮐ
shogerd-o’quvchi- ﺪﺮﮔﺎﺷ shogerdon-o’quvchilar- نﺍﺪﺮﮔﺎﺷ
ﺎﻫ-ho qo’shimchasi bilan:
ketob – kitob -
ﺎﺗﮐ
ﺐ
ketobho – kitoblar ﻫ
ﺎ ﺎﺗﮐ
ﺐ
shahr – shahar- ﺮﻬﺷ shahrho –shaharlar- ﺎﻫ ﺮﻬﺷ
-- on ko’plik qo’shimchasi juftlikni anglatuvchi inson a’zosining nomlariga ham
qo’shilishi mumkin.
ﻡﺷﭽ - cheshm – ko’z cheshmon- ko’zlar -
ﭽ
نﺎﻣﺷ
ﺐﻟ - lab – lab labon - lablar -
ﻟ
ﺎﺒ
ن
Hozirgi fors tilida نﺁ–on qo’shimchasi o’rnida ﺎﻫ–ho ko’plik qo’shimchasi ko’proq
ishlatilmokda, ﺎﻫ-ho ko’plik qo’shimchasi نﺁ -on qo’shimchasi bilan bir qatorda jonli
predmetlarga ham qo’shilib,ulardan ko’plik yasamoqda.
Do’xtaron -duxtarho – qizlar -ﺎﻫﺮﺘﺧﺪ - نﺍ ﺮﺘﺧﺪ mardho-kishilar- ﺎﻫﺪﺮﻣ
ﺁ
ﻦ –on ko’plik qo’shimchasining imlosini o’rgatish.
2.1. Birlik formadagi so’z o, u, i, cho’ziq unlilardan biri bilan tugagan bo’lsa ,son qo’shimchasi
–on oldidan –y orttirilib -yon shaklida yoziladi.Masalan:
doneshju – talaba - ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ doneshjuyon – talabalar - ﺎﻴﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﻦ
2.2.Birlik formadagi so’z –e qisqa unlisi bilan tugagan bo’lsa, son qo’shimchasi oldidan bir g
orttirilib gon shaklida o’qiladi.Yozuvda –e tushib qoladi. Masalan.
Bache – bola - ﻪﭽﺒ bachegon – bolalar - ﺎﮕﭼﺒ
ﻦ
Navisande –yozuvchi - ﻩﺪﻧﺴﻴﻮﻧ
navisandegon – yozuvchilar - ﺎﮔﺪﻧﺳﻴﻭﻧ
ﻦ
2.3. U tovushi bilan tugagan ba’zi so’zlarga -on ko’plik qo’shimchasi qo’shilganda u tovush u-
v kabi talaffuz qilinadi.
abru – qosh - ﻮﺮﺒﺍ abruvon – qoshlar - نﻭﺮﺒﺍ
Bonu –honim- ﻮﻧﺎﺒ bonuvon - honimlar - ﺍﻭﻧﺎﺒ
ن
Talabalar uchun topshiriqlar.
1).Quyidagi so’zlardan ko’plik yasang.
ruznome –ro’znoma- ﻪﻣﺎﻧزﻮﺮ
sandali – stul- ﻰﻠﺪﻧﺼ
taxte – doska- ﻪﺘﺧﺘ
sarvat – boylik - ﺕﻮﺮﺜ
do’xtar – qiz - ﺮﺘﺧﺪ
pesar – o’g’il bola - ﺮﺴﭙ
kas – kishi - ﺱﻜ
dehqon – dehqon - ﺎﻗﻫﺪ
ن
2).Berilgan so’z birikmalari yordamida jumlalar tuzing.
sarvathoye –keshvare mo - mamlakatimiz boyliklari.
cheshmone do’xtar – qizning ko’zlari
shahrho-ye mo – shaharlarimiz
abruvone siyoh – qora qoshlar
3).Quyidagi so’z birikmalarini fors tiliga tarjima qiling.
Sinfimiz qizlari, buyuk yozuvchilar, mamlakatimiz dehqonlari, xalk boyligi,honimlar va
janoblar, birinchi kurs talabalari, buyuk donishmandlar.
4) . Lug’at ustida ishlash.
manzel –uy- ﻝﺰﻧﻤ
32
dur – uzoq-
ﺪ
ﺭﻮ
nazdik – yaqin-
ﺪﺰﻧ
ﮏﻴ
holo – hozir- ﺎﺤ
ﺎﻟ
chando’m – nechanchi- ﻡﺪﻧﭽ
salomat boshid – salomat bo’ling- ﺪﻴﺷﺎﺒ ﺖﻤﺎﻟﺴ
lo’tfe sho’mo ziyod– iltifotingiz uchun rahmat - ﺎﻴﺰ
ﺪ
ﺎﻤﺷ ﻒﻂﻠ
az diydore sho’mo- sizni ko’rganimdan- ﺎﻤﺷ ﺮﺍﺪﻴﺪ ﺰﺍ
Do'stlaringiz bilan baham: