Guliston davlat universiteti «kimyo» kafedrasi

Polimerlarning zichligini aniqlash

Polimerlarning zichligini aniqlashda piknometrik yoki flotatsion usullardan foydalaniladi.

Piknometrik usulda polimer siqib chiqargan suyuqlikning hajmi aniqlanadi. Ko’pgina polimerlarning zichligi birdan ortiq, shuning uchun zichlikni aniqlashda suvdan foydalanish mumkin. Polimer kukunlari va press-materiallarning yuzasi faol bo’lganligi sababli, havoni yutish qobiliyatiga ega, bu esa zichlikni o‘lchash vaqtida bir qator hatoliklarga olib kelishi mumkin. Buni oldini olish uchun suyuqlik solishdan avval polimer solingan piknometrda vakuum hosil qilinadi, yoki suvning sirt tarangligini kamaytirish uchun sirt faol moddalar (0.1%) qo’shiladi.
Kukunsimon polimerlarda zichlikni o’lchash biroz boshqacharoq bo’ladi: kukunsimon polimer va zichligi undan kichik bo’lgan suyuqlikning ma’lum miqdori termostatlangan stakanga solinadi. Bu aralashmaga byuretka bilan zichligi katta bo’lgan suyuqlik, muvozanat holiga kelgunicha qo’shib boriladi. Suyuq aralashmaning zichligi piknometrik yoki kalibrovka chizig’i yordamida aniqlanadi. Zichligi birdan kichik bo’lgan polimerlar uchun etanol-suv, birdan katta zichlikka ega bo’lganlari uchun – suv-tuzli eritmalardan foydalaniladi (CaCl₂ 40%, d²⁰₄=1,40; ZnCl₂ 70%li, d²⁰₄=1,95).

Polimerlar destruktsiyasi

Polimerlarning destruktsiyasi ma’lumotlaridan foydalanib, ularning tarkibi va tuzilishi, barqarorligi haqida xulosa qilish mumkin. Bunday tadqiqotlar kimyoviy va kolorimetrik usullar yordamida, yoki nurlantirish, ultratovush, mexanik ta’sirlar yordamida bajariladi.

Destruktsiya jarayonini tajribada o’rganish usuliga qarab, turli ma’lumotlar olish mumkin. Agar polimerni oxirigacha parchalamay, destruktsiyaning uchuvchan moddalarini o’rganmay, faqatgina yo’qotilgan massa va molekulyar massaning kamayishi (qovushqoqlik) o’rganilsa, polimerning tajriba sharoitidagi barqarorligi, mustaxkamligi haqidagi ma’lumotlarga ega bo’lish mumkin. Agar destruktsiyaning quyimolekulali mahsulotlarini tarkibi va tuzilishi o’rganilsa, polimerni tuzilishi haqidagi ma’lumotlarga ega bo’lish mumkin. Ko’pincha termik yoki kimyoviy destruktsiya usullari qo’llaniladi, chunki ularni amalga oshirish uchun murakkab va qimmatbaho jixozlar talab qilinmaydi.