Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Nazorat savollari:
1. Quyosh vannalari deyilganda nimani tushunasiz.
2. Quyosh nurida chiniqish deyilganda nimani shushinasiz.
3. Suvda chiniqish deyilganda nimani shushinasiz.


Foydalanilgan adabiyotlar
1. Dubrovskiy V.I – «Valeologiya»: Sog’lom turmush tarzi, M. Retorika – Flinta, 1999 y
2. Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y
3. Sharipova D.D, Yuldashev. F - Abu Ali Ibn Sino sog’lom turmush tarzi haqida. «Sog’lom avlod uchun », Toshkent, 1996 y
4. Yunusova Yu.M. Osnovo’ metodiki fizicheskoy kulturo’. Tashkent 2005 g.
5. Sh.Otaboev, E.Sattorov, M.Melieva “Ekogigiena, jismoniy tarbiya, sport va salomatlikning tibbiy-psixologik asoslari” toshkent 2009 y
6. Zimkin N.V – fiziologicheskie osnovo’ fizicheskoy kulturo’ i sporta 1995 g
7.Azimov I.G, Sobitov Sh - «Sport fiziologiyasi», Toshkent , 1993 y
8. I. G’. Azimov Jismoniy tarbiya yosh fiziologiyasi. Tosh-1994 y
9. A.Rixsieva, X.To’raxo’jaev “Sport meditsinasi asoslari” tosh 1985 y.
10. V.M. Saidov “Sport tibbiyoti” Tosh 2013 y
12. mavzu: Jismoniy tarbiya darslarida yuklamalarni meyyorlashtirishning gigienik asoslari.


R E J A :
1. Katta sport bilan shugullanish vaqtida yuklamalarning strukturasi mazmuni va normallashtirishiga qo’yiladigan gigienik talablar.
2. Bir trenirovkadagi nagruzkalar strukturasi mazmuni va normalashtirilishiga qo’yiladigan gigienik talablar
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Yuklama, effektiv, struktura, aspekt.


Identiv o’quv maqsadi:

1. 
   Sport bilan shug’ullanish vaqtida yuklamalarni meyyorlashni biladi.
   
2. 
   Yuklamalarni strukturasi mazmuni biladi.
   
3. 
   Bekordan bekor energiya sarflamaslik kerakligini biladi.
   

1-savolning bayoni: Yuksak sport yutuqlari—YuSYu mashg’ulotlariga qo’yiladigan gigienik talablar SFM ning xuddi ana shu mashg’ulotlariga ko’yiladigan talablardan ancha farq qiladi. YuSYu mashg’ulotlarida ko’zda tutilgan asosiy sotsial vazifa xalqaro musobaqalarda yuksak sport yutuqlari, natijalari g’alabalarga erishishdan iboratdir. Ana shu muammoni hal qilish uchun sportchilarning g’oyat katta jismoniy nagruzkalarni bajarishiga to’g’ri keladi. Chunonchi, jahon klassidagi eshkak eshuv-chilar har yili 10000—12000 km. masofani bosib o’tishlari, suzuvchilar har kuni 8—20 km masofaga su-zishlari, velosipedchilar har kuni 150—250 km masofani velosipedda o’tishlari kerak, nayza uloqtiruvchi bir mavsumda 6000 ga yaqin mashq bajaradi, og’ir atle-tikachi har kuni 60—90 t. yuk ko’taradi. Bunday mashq-lardai ko’zda tutilgan gigienik vazifa shundan iboratki, ularda mazkur mashqlar uchun YuSYu mashg’ulotlari vaqtidag’i sharoitlarni yaratish maqsadida va shu sharoitlarni yaratish yo’li bilan sportchilar salomatligini saklab kolish va mutahkamlashni ta’min etish zarur.
Nagruzkalarning strukturasi, mazmuni va normalashtirilishi katta sportdan ko’zlangan asosiy vzzifa {sport natijasi) dan kelib chiqqan holda belgilanadi, gigienik talablar esa asosiy maqsadga erishishni ta’-min etuvchi bir faktor sifatida hisobga olinmog’i kerak. Sport nagruzkalarini planlashtirishda pedagogik. va gigienik talablarni bir-biriga qo’shib bajarish zarurligini ta’kidlab o’tish lozim, chunki faqat sog’lom sportchigipa o’z oldiga ko’yilgan asosiy vazifani effektiv ravishda hal kilishi mumkin. Sportchining salomatligi, mamlakatimizdagi har bir grajdanning salomat-ligi singari jamoat uchun eng katta boylik hisoblanadi va u vaktinchalik ishlarga, kon’yunktura maqsadlariga isrof qilinmasligi kerak.
Qarab chiqilayotgan problema aspektida ikki vazifani ajratib ko’rsatish mumkin; birinchisi — bir trenirovkadagi nagruzkalar strukturasi, mazmuni va normalashtirilishiga qo’yiladigan gigienik talablar; ikkinchisi — YuSYu mashg’ulotlari spstemasidagi nag’ruzkalarning strukturasi, mazmuni va normalashtirilishiga ko’yiladigap gigienik talablar.