Guliston davlat universiteti fizika matematika fakulteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Axborotning maxfiyligini ta’minlash 

Axborotning  maxfiyligini  ta’minlash  axborotga  vakolati  bo’lmagan 

sub’ektlar  tomonidan  murojaat  qilib,  undan  oshkor  holda  foydalanishdan himoya 

qilishni anglatadi.

 

Axborotning maxfiyligini ta’minlash hozirgi paytda qator davlatlarda faoliyat 

ko’rsatayotgan  kompaniya  va  firmalar  uchun  jiddiy  muammoga  aylanmoqda. 

Sababi,  axborot  qaysi  kanal  orqali  tashqariga  chiqib  ketishi  noma’lum  bo’lib, 

uning  oldini  olish  tavakkalchilikka  olib  kelmoqda.  Shu  bilan  birga  axborotlarni 

kriptografik  usullar  yordamida  himoyalashda  hali-hanuz  texnik  va  huquqiy 

muammolar  mavjud.  Axborot  xavfsizligini  tashkil  etuvchilari  orasida  «axborotga 

murojaat  qilish  imkoniyatini  ta’minlash»  birinchi  o’rinda  turadi.  Chunki  turli 

toifadagi  axborot  sub’ektlari  birinchi  navbatda  foydalanuvchilar  o’zlarining 

vakolati  doirasida  kerakli  bo’lgan  axborotga  murojaat  qilishlari  va  undan 

foydalanishlari  uchun  axborotga  murojaat  qilish  imkoniyatini  ta’minlash 

kerakligini  e’tirof  etadilar.  Shuningdek,  muhimligi  jihatidan  axborotning 

yaxlitligini  ta’minlash  ham    dolzarbligi  bo’yicha  birinchi  tashkil  etuvchidan hech 

ham  qolishmaydi.  Uzatilayotgan  axborot  o’zgartirilgan  holda  foydalanuvchiga 

kelib  tushishi,  albatta,  noto’g’ri  xulosa  va  qarorlar  ishlab  chiqishga  olib  kelishi 

muqarrar. Va nihoyat, axborotning maxfiyligini ta’minlash kompaniya va firmalar, 

alohida olingan shaxslar uchun muhim. Negaki, ulardagi qimmatli axborotlarining 

oshkor qilinishi noxush oqibatlarga olib keladi.  

Amerikalik tadqiqotchilar 2007 yilda 2006 yilga nisbatan fuqarolarga tegishli 

maxfiy  axborotlarning  oshkor  bo’lish  va  o’g’irlanish  holatlari  4  barobar 

oshganligini  aniqlashgan.  Fuqarolarga  tegishli  ma’lumotlarning  aksariyat  ko’p 

qismi ijtimoiy sug’urta karta nomerlari va kredit karta kodlari bo’lgan.  

Identity  Theft  Resource  Center  ma’lumotlariga  ko’ra  AQSh  da  2007  yilda 

bunday  shaxsiy  ma’lumotlarning  yo’qotilishi  va  oshkor  bo’lishiga  oid  79  million 

holat qayd qilingan. 2006 yilda bu ko’rsatkich 20 millionni tashkil etgandi. Shunisi 

---

 

32 

qiziqki,  Identity  Theft  Resource  Center  tashkilotining  o’zi  uning  muassisi  Linda 

Foli o’z shaxsiy ma’lumotlarini o’g’irlatganidan so’ng tashkil etilgan. 

Axborot  xavfsizligi  masalalarini  yoritadigan  www.attrition.org  saytida 

nafaqat  AQShdagi  vaziyatlar,  balki  dunyo  miqyosidagi  holatlar  haqida 

ma’lumotlar  berilgan.  Unga  ko’ra,  2007  yilda  162  million  shaxsiy  ma’lumotlar 

o’g’irlanishi holatlari qayd qilingan. 2006 yilda bu ko’rsatkich 49 millionni tashkil 

etgan [25].