Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

Ishning bajarilish tartibi
1. Berilgan mashq,matnlardagi gaplarning grammatik asoslarini topib, ularning miqdorini aniqlang.
2. Grammatik asoslarning miqdoriga ko’ra gaplarning turlarini belgilang va ularni ikki guruhga (sodda va qo’shma) ajratib yozib chiqing.
3. Sodda gaplarning bosh bo’laklarini aniqlab, tagiga tegishli chiziqlar chizing.
4. Sodda gaplarning bosh bo’laklarning miqdoriga ko’ra turini aniqlab, yoniga yozib qo’ying.
5. Ikkinchi darajali bo’laklarni topib, tagiga chizib chiqing va gaplarni ularning ishtirokiga ko’ra tahlil qilib, javobingizni gaplarning yoniga yozing.
6. Sodda gaplarni zarur bo’laklarning ifodalangani-ifodalanmaganiga ko’ra turlarini belgilab, javobingizni qayd qiling.
7. Tahlil qilinayotgan gaplarning bo’laklarga ajralishi-ajralmasligiga e’tibor qaratib, ularni shunga ko’ra tahlil qiling. Turini aniqlab, qayd eting.
16-mashq
Dur marjon qobig’iga yashiringandek, ko’pincha yaxshi odamlar ham o’zlaridagi yaxshi, go’zal fazilatlarini kamtarlik libosi bilan yashiradilar. Do’stlik bamisoli bir nihol bo’lsa, o’zaro izzat va hurmat esa bu niholni sug’oruvchi bir obi-hayot chashmasidir. Ustozning bilim ziyosidan foydalanib, so’ngra uni siqib chiqarib, o’rnini egallashga urinayotgan shogird daraxtning shoxida yurib, mevasini eb, so’ngra tagiga tushib, ildizini kemirayotgan hashoratni eslatadi. Ruhiy ko’tarinkilik hayot cho’qqisiga, tushkunlik esa qabristonga olib boradigan yo’l.(R.Usmonov).
17-mashq.
O’z o’g’lini hech bir foydali ishga o’rgatmagan odam o’g’ri boqayotgan bo’ladi. (T.Fuller) Yomon bolalar uchun ota-onani jazolamoq kerak. Ota-ona muhabbatining faqat bolaga qartilishi dahshatli adashuvdir. (A.S.Makarenko) Bekorchi umr-bevaqt qarishdir. (I.Gyote) Har qaysi jamiyatning madaniy darajasi va ma’naviy barkamolligi ayollarga bo’lgan munosabat bilan belgilanadi. (I.Karimov) Ma’rifatli xalqlarning haqiqiy jasorati vatan yo’lida qurbon bo’lishga hozir ekanliklarida aks etadi. (G.Gegel) Kimki o’z yurtini sevmasa, u hech kimni seva olmaydi.(Bayron) Kuchli odamlar hamisha oddiydirlar. (L.N.Tolstoy) G’azab ustida jazo berish-jazolash emas, qasd olishdir. (P.Buast) Haqiqiy mardlik hech bir kulfat va xatarlarga qaramay, o’zini xotirjam tuta bilish va vazminlik bilan o’z burchini ado etishda namoyon bo’ladi. (J.Lokk)
18- mashq
… Navoiy ko’chasida Sobir Abdullani uchratib qoldim. Yusupov bir nechta atoqli yozuvchilar bilan suhbat o’tkazgan ekan. Shunda Yusupov Uyg’unni tikka turg’izib qo’yib qattiq-qattiq gapiribdi.
- Yoshlarni turmaga tayyorlaganmizmi!? Qayoqqa qarab o’tiribsan?! Agar Said Ahmad dushman bo’sa, sen bilan men ham dushmanmiz! Chunki uni biz tarbiyalaganmiz.
Uyg’un javob berolmay, lavlagiday qizarib-bo’zarib joyiga o’tirib qolibdi. (S.Ahmad).