Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

Tobelanish turlari (4-jadval)

Asosiy xususiyati	Tobelanishning turlari va mazmuni	Misollar
Tobelanish bir qismning boshqa-sini aniqlashga xizmat qilishidir; A) gap bo’laklari orasida; B) ergash gap bilan bosh gap orasida	Moslashuv Ikki so’z – tobe va hokim so’z bir-biriga muvofiq-lashadi. Harakat, belgi yo predmetning qaysi pred-metga tegishliligini ko’rsatadi	Kitobning varag’i, qishlog’imiz o’quvchilari, ishlab chiqarish, unumdorligi, bolaning tug’ilishi.
	Boshqaruv Tobe so’z hokim so’zning talabi bilan o’z shaklini o’zgartiradi. Fe’l boshqaruv va ot boshqaruv. Kelishik va ko’makchili boshqaruv	Uyga ketmoq, uydan ketmoq, uni ko’tarmoq, uquvchilar bilan gaplashmoq, tinchlik uchun ko’rashmoq. Asal qanddan shirin. Otdan baland, itdan past.
	Bitishuv so’zlarning o’zaro aloqasi tartib va ohang orqali belgilanadi. A)sifatlovchi-sifatlan-mish: sifatlovchi vazifa-sida otlashgan so’zlar va sifatdoshlar qo’llanadi; B) hol-hollanmish: Hol vazifasida ravish va ravishdoshlar qo’llanadi.	Yashil bayroq, bu bino, beshta o’quvchi, oqar suv, oltin kuz, ko’p kitob Notiq sekin so’zladi. Quyosh qizarib botdi.

Muhokama uchun savollar:
1.1.1. Sintaktik munosabat nima?
1.1.2. Sintaktik munosabat necha turga bo’linadi?
1.2.1 Predikativ va muvofiqlashuv munosabatining umumiy va farqli xususiyatlari nimalarda ko’rinadi?
1.2.2. Gap tuzish uchun sintaktik munosabatning qaysi turi muhim?
1.2.3. Sintaktik munosabatlar qaysi sintaktik qurilmalarda faoliyat ko’rsatadi?
3.1.1 Sintaktik aloqa necha turga bo’linadi?
3.2.1 Predikativ – nopredikativ va tobe-teng aloqalarning farqi nimalarda ko’rinadi?
3.4.2 Ega va kesim, to’ldiruvchi–to’ldirilmish, aniqlovchi–aniqlanmish, hol va hollanmish orasidagi aloqa sintaktik aloqaning qaysi turiga mansub?

3. 
   O’zbek tilining sintaktik qurilishida qaysi sintaktik aloqa keng tarqalgan?