Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

Sintaktik aloqalarni ifodalovchi vositalar. 2-jadval

№	Sintaktik aloqalar-ni ifodalovchi vosi-talarning turlari va xususiyatlari	Biriktiruvchi vositalarning turlari va morfalogik ko’rsatkichlari	Misollar
1.	So’z shakli. Bir so’zning boshqa so’zga bog’lanishini ko’rsatadi. Grammatik ma’noni bildiradi	Shakliy-grammatik vositalar: A)kelishik affikslari: -ga, -ning, -ni, -da, -dan B)egalik affikslari: -im, -ing, -i,- ingiz, -imiz V)shaxs-son affikslari: - m,-k,-ing, -ingiz	Maktabga bormoq; uydan chiqmoq; jurnalni o’qimoq Mening kitobim; sening ukang; uning daftari Men keldim; biz keldik; siz keldingiz
2.	Yordamchi so’zlar Kelishik affikslariga o’xshash funktsiyani baja-radi. Otni fe’lga bog’laydi.	Leksik-grammatik vositalar: A) ko’makchilar: bilan, uchun, kabi, singari B)bog’lovchilar: (uyu-shiq bo’laklarni va gaplarni bog’laydi) V)bog’lamalar: edi, bo’ldi (ega va kesimni bog’laydi)	Diqqat bilan tinglamoq. O’quvchilar uchun olmoq Dadam fermer edi, hozir rais bo’ldi.
3.	So’z tartibi So’zning sintaktik vazi-fasi maxsus ko’rsatkich-lari bilan ifodalanma-ganda, tartib bosh rolni o’ynaydi. Tartib o’zgarsa, grammatik vazifa ham o’zgaradi	Joylashishi	Qizil qalam.- Qalam qizil Sovuq suv. – Suv sovuq Qalin daftar. – Daftar qalin.
4.	Ohang Pauzaning o’zgarishi birikmaning bog’lanishini o’zgartiradi