Guliston davlat universiteti berilganlar bazasini boshqarish tizimlari

Конструктор - mustaqil ravishda yangi soʻrovlar tuzish.
Oddiy soʻrov - mavjud aniq maydonlarni tanlab olish yoʻli bilan soʻrovlar tuzish.
Запрос yordamida asosiy MBdan natijaviy (foydalanuvchini qiziqtirgan) jadval tashkil qilish va uni qayta ishlash imkoniyati paydo boʻladi. Запрос bilan ishlaganda ma’lumotlarni saralash (filtrdan oʻtkazish), jamlash, ajratish, oʻzgartirish mumkin. Ammo bu amal har bajarilganda asosiy MO da hechqanday oʻzgarish sodir boʻlmaydi. Bundan tashqari, Запрос yordamida «natijalarni hisoblash», oʻrta arifmetik qiymatini topish, yigʻindi hosil qilish yoki biror maydon ustida matematik amallar bajarish mumkin.
Запрос hosil qilishning turlari koʻp. Ammo eng koʻp qoʻllaniladigani Запрос на выборку (Ajratishni tashkil qiluvchi soʻrov) Accessda “Soʻrov” tashkil qilishning 3 ta usuli mavjud: avtomatik ravishda, qoʻlda va master (usta) yordamida. Запрос tashkil qilish uchun maxsus SQL(Structured Query Language) tili mavjud, ammo bu tilda ishlash ancha murakkab, shuning uchun ham Access da maxsus «Namunaviy soʻrov blanki» tashkil qilingan. Bunda Запрос elementlarini oynalararo tashish orqali amalga oshirish mumkin. MO ga Запрос bilan kirish «Создать» tugmasini bosish bilan amalga oshiriladi. Uning muloqot oynasi «Запросы» deb ataladi. Unda «Конструктор» rejimida ish yuritiladi. Shunda MB tuzilmasidan kerakli jadval va uning maydonlari Запрос boʻyicha tanlanadi. Jadval tanlash jadval qoʻshish muloqot oynasida sodir boʻladi. Bunda MBdagi barcha jadvallar roʻyxati bor. Ajratilgan jadvallar blankaning yuqori qismiga Дабовит (Toʻldirish) tugmasini bosish bilan amalga oshiriladi. Namunaviy Запрос Blankasini toʻldirish



13-rasm. Soʻrovlar konstruktori oynasi.

Namuna 2 ta paneldan iborat. Yuqori qismida so‘rovga asoslanadigan jadvallar roʻyxati tuzilgan. Quyi qismida esa so‘rov tuzilmasi buyicha tuziladigan natijaviy jadval oʻz aksini topgan. Oynaning maydon yoziladigan sathida jadvaldan kerakli maydon nomlari ajratib oʻtkaziladi. Jadval nomi kerakli satrga maydonlarni koʻchirish jarayonida avtomatik tarzda yoziladi. «Saralash» degan satrda «sichqoncha» tugmasi bosilsa, biror maydondagi ma’lumotlar saralanadi. Запрос blankasida условие отбора (tanlash sharti) satri mavjud boʻlib, unda natijaviy jadvalni qoniqtiradigan shart kriteriysi joylashgan boʻladi. Запрос Вид tugmasini bosish bilan natijaviy jadval hosil boʻladi. Natijaviy jadvaldan chiqish uchun «Вид» tugmasiga yana bir bor bosish lozim.

Ba’zan foydalanuvchi ma’lumotlar bazasidan muayyan parametrlar boʻyicha ma’lumotlarga muxtoj boʻlib qoladi. Ana shunday vaziyatlarda Запрос ni parametrlar boʻyicha tashkil qilish lozim boʻlib qoladi. Shuday maqsad qoʻyilganda SQL tilining maxsus buyrugʻi LIKE[...] orqali Запрос ni tashkil qilish mumkin. Kvadrat qavs ichida foydalanuvchi uchun ixtiyoriy matn kiritish moʻljallangan. Masalan, LIKE[mamlakat nomini kiriting]. Ushbu buyruqni условие отбора (tanlash sharti) yozilgan satrga joylashtirish lozim. Запрос ishga tushirilgach, muloqot oynasi ochilib foydalanuvchi uchun parametr kiritish imkoni paydo boʻladi.