Гули маҳмудова маданий антропология

Миллий давлатчилик – муайян миллатнинг ижтимоий-иқтисодий, сиёсий, маънавий қадриятларига, манфаатларига асосланган, жамият ижтимоий-тарихий ривожи натижасида шаклланган давлатнинг бир шакли.
Методология (метод ва…логия сўзларидан) — тадқиқотчининг назарий ва амалий фаолиятини ташкил этиш, тиклаш тамойиллари ва усуллари тизими ҳамда бундай тизим ҳақидаги таълимот. М. методлар ҳақидаги таълимот ёки ялпи-умумий билиш методи, деб ҳам таърифланади.
Методология методларга ва умуман воқеликка қандай ёндашиш йўлини ўргатади. Воқеликнинг муайян қисмини, бирор жиҳатини, ривожланишининг айрим ҳолатини ўргатувчи Методологияга метафизикани, воқеликнинг чизиқли ривожланиш, ўзгариш жараёнини ва уни ташкил этувчи элементлар ўртасидаги ўзаро алоқадорликларни акс эттирувчи Методологияга диалектикани, воқеликда рўй берувчи кескин, ҳалокатли ўзгаришлар, ночизиқли ривожланиш жараёнларини ўрганишда қўлланиладиган Методологияга синергетикани мисол сифатида кўрсатиш мумкин.
Метафизика – Гегелдан олдинги ва ҳозирги Ғарб фалсафасида борлиқнинг ўта ҳиссий тамойиллари ва асослари ҳақидаги фан. Фалсафанинг синоними сифатида ишлатиладиган атама.
Мистика – предметнинг унга айрим ҳолатлардагина хос бўлган муваққат хоссаси.
Н
Негатив – салбий, бирор нарсага зид.
Ноосфера — ақл-идрок соҳаси ёки биосферанинг шундай бир ҳолатики, бунда одамларнинг оқилона фаолияти биосфера ривожланишининг муҳим омилига айланади.


О


Онтогенетик – нарса, предмет, ҳодиса, ҳолат, жараённинг мавжудлик ҳолати онтологик, яъни вужудга келиш хусусияти билан боғлиқлиги.


П
Парадигма – мазкур даврда илмий ҳамжамият томонидан эътироф этилган муайян илмий тадқиқот йўналишини белгиловчи принциплар мажмуи.
Парадокс – (юнонча παράδοξος — кутилмаган, ғалати, ноодатий деган маънони англатади) реалликда мавжуд, лекин мантиқан изоҳи бўлмаган ҳолат. Унинг апориядан фарқи шундаки, апория мантиқан тўғри, исботсиз қабул қилинадиган тушунчалардир. Пародокс деганда кенг маънода умумий қабул қилинмаган норма ва фикрлардан ташқари содир бўлувчи нарсалар тушунилади.
Пассионарлик – ички табиий интилиш, куч бўлиб, у маълум бир мақсадни амалга ошириш учун мавжуд бўлади. У англанган ва аксарият ҳолларда англанмаган характер касб этади.
Примордиаль — аввалдан мансублик, бирор бир нарсанинг ҳосил бўлишида фундамент асос ролида келиш. Примордиализм таълимоти ҳам мавжуд бўлиб, унинг моҳиятида миллатлар ва миллийлик биологик, территориал, ўзгармас генетик фундаментга эга. Рус этнология мактаби асосчилари С.М.Широкогоров, Ю.В.Бромлей, Л.Н.Гумилёв шу таълимотнинг турли даврлардаги кўринишида ижод қилганлар. Ҳозирги кунда бу оқим шовинистик элементлари бор деб, катта танқид остига олинмоқда.