Гули маҳмудова маданий антропология

Х
Холизм – фалсафий тамойил, позиция бўлиб, кенг маънода қисмнинг бутунга нисбати, ўхшаш ва фарқли томонлари, идентиклик хусусиятларини ўрганади. Холизмнинг онтологик тамойили бутун дунё ягона ва унинг қисмлари унга қонуният асосида боғланган, алоҳида ўз ҳолича мавжуд бўла олмайди, деган постулатдан иборат. Холизмнинг гносеологик тамойили эса бутунни билиш унинг қисмларини билишга йўл очади ва дедуктив-индуктив боғлиқликда англанилади, деган қарашдан иборат.
Э
Этнография (этно… ва… графия), этнология, халқшунослик — жаҳондаги барча халқларнинг, этник бирликнинг турли типлари, уларнинг келиб чиқиши (этногенези), турмуш тарзи, урф-одатлари, моддий ва маънавий тараққиёт даражасидан қатъи назар, тенг ҳолда ўзаро тафовути ёки умумийлиги ва ўхшашлигини, уларнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганувчи махсус фан соҳаси. Этнография ҳоз. этяосларнинг келиб чиқиши ва шаклланиши, жойлашиши ва этник тузилиши, урф-одатлари, маънавий маданияти ва миллий хусусиятларини тарихий жараён билан боғлиқ ҳолда ўрганади. Тарихий Этнография йўқолиб кетган халқ ва элатлар, ўтмишдаги этник жараён, маиший турмуш ва маънавий маданият хусусиятларини тадқиқ қилади.
Эмпирик – тажрибада кўрилган.
Этимология – у ёки бу сўз ёки иборанинг келиб чиқиши.
Эпистемология – билиш ҳақидаги фалсафий таълимот.
Этногенез – халқлар ёки миллатларнинг келиб чиқиши.
Этноцентризм – (юнон.ethnos – халқ ва лот. centrum – доира маркази) – жамиятга нисбатан маълум бир гуруҳни (одатда ўз гуруҳини) марказий деб билиб, қолган барча гуруҳларни шунга мос равишда тушуниш.
Ц
Цивилизация (лот. Civilis – фуқароликка, давлатга тааллуқли), тамаддун – 1) кенг маънода онгли мавжудотлар мавжудлигининг ҳар қандай шакли; 2) маданият сўзининг синоними; 3) маданиятнинг замон ва маконда чегараланган тарихий типи (Миср цивилизацияси ва б.); 4) ёввойилик ва ваҳшийликдан кейинги ижтимоий тараққиёт босқичи. Цивилизация тушунчасини шотланд тарихчиси ва файласуфи А.Фергюссон (1723—1816) жаҳон тарихий жараёнининг маълум бир босқичини ифодалаш учун француз маърифатпарварлари ақл-идрок ва адолатга асосланган жамият маъносида ишлатганлар.